Chuyển đổi số trong khu vực công tại Việt Nam đang gặp phải nhiều thách thức và rào cản đáng kể. Theo đánh giá của ông Nguyễn Hữu Thái Hòa, Phó Viện trưởng Viện Trí Việt IVM – VUSTA, Chủ tịch VDIC, Trung tâm Thông tin Truyền thông số Việt Nam của Hội Truyền Thông Số, việc chuyển đổi số chỉ thực sự hiệu quả khi được gắn kết chặt chẽ với cải cách thể chế, quản trị và đo lường hiệu quả sử dụng nguồn lực công. Nếu không, rất khó để tạo ra những đột phá thực chất.
Một trong những rào cản lớn mà ông Hòa chỉ ra là hạ tầng công nghệ thông tin tại các cơ quan Nhà nước còn rất lạc hậu, thiếu sự đồng bộ và khả năng tích hợp. Nhiều cơ quan vẫn sử dụng hệ thống lưu trữ dữ liệu rời rạc, không tương thích, gây ra khó khăn lớn cho việc kết nối và chia sẻ thông tin giữa các bộ, ngành và địa phương. Sự thiếu đồng bộ và thống nhất trong kiến trúc công nghệ thông tin khiến việc kết nối dữ liệu dân cư, thuế, y tế, tài chính… trở thành một bài toán khó, dù đã có những đầu tư lớn trong nhiều năm qua.
Tổng mức đầu tư cho các chương trình chuyển đổi số trong khu vực công đã lên tới hàng nghìn tỷ đồng, bao gồm đầu tư vào hạ tầng dữ liệu dân cư, căn cước công dân gắn chip, Cổng dịch vụ công quốc gia, nền tảng số ngành dọc… Tuy nhiên, thực trạng cho thấy sự phân bổ ngân sách không đều giữa trung ương và địa phương đã khiến các cấp cơ sở gặp khó khăn trong việc triển khai đồng bộ các chương trình chuyển đổi số.
Ngoài ra, chuyển đổi số trong khu vực công còn đối mặt với thách thức về nhân lực công nghệ cao. Các chuyên gia giỏi về trí tuệ nhân tạo, an ninh mạng, phân tích dữ liệu thường có xu hướng lựa chọn làm việc trong khu vực tư nhân hoặc các công ty công nghệ lớn do chính sách lương thưởng hấp dẫn. Trong khi đó, cán bộ, công chức tại nhiều cơ quan hành chính, đặc biệt ở cấp huyện, xã, còn thiếu kỹ năng số, cũng như thiếu động lực và tâm thế để thích nghi với công nghệ mới.
Một thách thức khác mà ông Hòa nhấn mạnh là nguy cơ tấn công mạng ngày càng tăng khi dữ liệu nhạy cảm như thông tin công dân, tài chính, y tế… được số hóa và lưu trữ tập trung, nhưng lại thiếu các lớp bảo vệ pháp lý và công nghệ tương xứng. Hiện hệ thống pháp luật về bảo mật dữ liệu, an toàn thông tin, lưu trữ số… vẫn chưa bắt kịp tốc độ phát triển của công nghệ, gây ra khoảng trống trong việc xử lý sự cố và đảm bảo niềm tin số cho người dân.
Để tháo gỡ những nút thắt hiện nay, ông Hòa đề xuất một số giải pháp quan trọng. Thứ nhất, cần tăng ngân sách để đầu tư vào hạ tầng số và phát triển nguồn nhân lực số cho khu vực công. Thứ hai, cần khuyến khích các doanh nghiệp công nghệ tham gia cung cấp giải pháp số cho khu vực công. Thứ ba, việc xây dựng một trung tâm giám sát an ninh mạng quốc gia là cần thiết để nâng cao khả năng bảo vệ an ninh mạng. Cuối cùng, cần ban hành một khung pháp lý chặt chẽ về bảo mật dữ liệu, quyền riêng tư và lưu trữ số để đảm bảo môi trường pháp lý an toàn cho việc chuyển đổi số trong khu vực công.
