Việc thực hiện kiến nghị kiểm toán đóng vai trò quan trọng không chỉ trong việc đảm bảo trách nhiệm pháp lý của đơn vị được kiểm toán mà còn phản ánh tính minh bạch và kỷ luật trong quản lý tài chính công. Hệ thống giám sát đa tầng, bao gồm Quốc hội, Chính phủ, các Bộ, ngành và địa phương, đang được củng cố và hoàn thiện. Điều này tạo ra một mạng lưới giám sát toàn diện, giúp đảm bảo hiệu lực thực thi các kiến nghị kiểm toán, hướng tới một nền quản trị công khai, liêm chính và phát triển bền vững.
Thực hiện nghiêm túc kiến nghị kiểm toán tại nhiều Bộ, ngành và địa phương đã góp phần hoàn thiện thể chế và tăng tính minh bạch trong tài chính công. Theo Luật Kiểm toán nhà nước, các đơn vị được kiểm toán có trách nhiệm thực hiện đầy đủ kiến nghị liên quan đến sai sót, vi phạm trong quản lý và sử dụng tài chính, tài sản công. Điều này không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là trách nhiệm giải trình trước Nhà nước và xã hội.
Ông Lê Đình Thăng, Kiểm toán trưởng Kiểm toán nhà nước chuyên ngành II, đã chỉ ra rằng nhiều tổ chức và cá nhân từng xem việc thực hiện kiến nghị là trách nhiệm của Kiểm toán nhà nước, trong khi Kiểm toán nhà nước chỉ đưa ra kết luận và kiến nghị. Chính đơn vị được kiểm toán mới là chủ thể bắt buộc phải thực hiện và chịu trách nhiệm giải trình về kết quả.
Từ phía doanh nghiệp, Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam bày tỏ mong muốn tiếp tục được Kiểm toán nhà nước chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ tháo gỡ các vướng mắc chính sách, góp phần nâng cao hiệu quả quản trị, sử dụng vốn và tài sản nhà nước trong doanh nghiệp.
Tại Bộ Tài nguyên và Môi trường, tỷ lệ thực hiện kiến nghị luôn duy trì ở mức cao nhờ quy trình rõ ràng, phân công cụ thể và quy định thời hạn hoàn thành. Trong năm 2023, Bộ đã thực hiện 100% các kiến nghị liên quan đến thu ngân sách. Tương tự, Bộ Tài chính cũng thể hiện quyết tâm cao ngay sau khi nhận báo cáo kiểm toán, tổ chức họp toàn Vụ Kế hoạch – Tài chính để rút kinh nghiệm và ban hành chỉ đạo khắc phục trong toàn ngành.
Ở cấp địa phương, tỉnh Bắc Giang đạt tỷ lệ thực hiện kiến nghị kiểm toán niên độ 2021 tới 99,94%. Tại Quảng Ninh, sau khi kiểm toán Dự án cao tốc Vân Đồn – Tiên Yên, Ủy ban nhân dân tỉnh đã tổ chức họp và chỉ đạo các sở, ngành và ban quản lý dự án thực hiện triệt để 100% kiến nghị xử lý tài chính.
Thực tế khẳng định rằng vai trò và tinh thần trách nhiệm của người đứng đầu là yếu tố quyết định. Nơi nào lãnh đạo tích cực và phân công rõ ràng thì tỷ lệ thực hiện kiến nghị luôn ở mức cao. Hệ thống giám sát đa tầng từ Quốc hội, Chính phủ đến các Bộ, ngành và địa phương chính là ‘lá chắn’ ngăn ngừa kiến nghị bị bỏ ngỏ hoặc thực hiện hình thức. Sự vận động từ Chính phủ và Quốc hội là yếu tố then chốt để thực thi hiệu quả kiến nghị kiểm toán.
Tháng 9/2023, Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội tổ chức Phiên giải trình về thực hiện kiến nghị kiểm toán, tạo ‘cú hích’ mạnh mẽ, thúc đẩy các Bộ, ngành, địa phương xử lý dứt điểm các kiến nghị tồn đọng. Nhiều địa phương cũng phát huy vai trò giám sát của Hội đồng nhân dân thông qua Quy chế phối hợp giữa Kiểm toán nhà nước khu vực với Ủy ban nhân dân và Hội đồng nhân dân các tỉnh.
Để gia tăng hiệu lực thực thi kiến nghị kiểm toán, nhiều kiểm toán trưởng kiến nghị hoàn thiện chế tài, kể cả xử lý hình sự với các trường hợp không thực hiện kiến nghị, gây hậu quả nghiêm trọng cho ngân sách. Ông Vũ Khánh Toàn, Kiểm toán trưởng Kiểm toán nhà nước khu vực VI, nhấn mạnh rằng cần duy trì phối hợp hiệu quả giữa các Ban của Quốc hội, Bộ, ngành và địa phương để giám sát chéo, đồng thời đôn đốc, nhắc nhở kịp thời các đơn vị thực hiện kiến nghị.
