Ông Hoàng Nam Tiến – Một biểu tượng của sự nghiệp đầy tự hào và dấu ấn sâu sắc trong lĩnh vực công nghệ và giáo dục Việt Nam. Sự ra đi đột ngột của ông vào chiều ngày 31/7 do đột quỵ và ngừng tim đã để lại niềm tiếc thương sâu sắc trong cộng đồng công nghệ và giáo dục Việt Nam. Ông là minh chứng cho tinh thần tiên phong, không ngừng học hỏi và truyền cảm hứng mạnh mẽ.

Ông Hoàng Nam Tiến gắn bó với Tập đoàn FPT trong 32 năm và đạt được nhiều thành tựu rực rỡ. Tốt nghiệp chuyên ngành Công nghệ Thông tin tại Đại học Bách khoa Hà Nội vào năm 1993, ông gia nhập FPT và nhanh chóng được bổ nhiệm vào các vị trí quan trọng. Ở tuổi 26, ông đã là Phó Giám đốc Trung tâm Phân phối Máy tính FCD và Trưởng phòng Kinh doanh FPT Hà Nội.

Một quyết định quan trọng trong sự nghiệp của ông là tạm dừng công việc tại FPT để du học tại Mỹ vào năm 2001. Quãng thời gian này đã giúp ông mở rộng kiến thức và nung nấu những ý tưởng đột phá, giúp ông góp phần mang lại những thay đổi lớn cho bộ phận kinh doanh của FPT khi trở về.

Từ năm 2002 đến 2012, ông Tiến liên tục thăng tiến qua nhiều vị trí quan trọng, bao gồm Phó Giám đốc FPT TP.HCM, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Phân phối FPT, và có vai trò then chốt trong việc giúp FPT đạt mốc doanh thu 1 tỷ USD vào năm 2008. Đặc biệt, ông đã giúp FPT Software đạt tốc độ tăng trưởng bình quân ấn tượng hơn 30% mỗi năm trong 8 năm, vươn mình trở thành một trong 500 công ty phần mềm lớn nhất thế giới và Top 100 nhà cung cấp dịch vụ tin cậy hàng đầu thế giới.

Sau khi cống hiến cho FPT Software, ông Hoàng Nam Tiến tiếp tục gắn bó với FPT Telecom từ tháng 3/2020 đến tháng 4/2023 trên cương vị Chủ tịch. Từ ngày 25/4/2023 cho đến khi qua đời, ông giữ chức Phó Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học FPT, phụ trách Viện Quản trị & Công nghệ FSB.

Ông đã dồn toàn bộ tâm huyết vào lĩnh vực đào tạo tại Đại học FPT, đặc biệt là các chương trình quản trị như Global MiniMBA, Digital Transformation Leadership hay hệ sau đại học dành cho nhà lãnh đạo tương lai. Ông coi giáo dục không chỉ là nơi truyền đạt kiến thức mà còn là không gian để khai phóng tư duy, giúp thế hệ trẻ làm chủ tương lai trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI).

Ngoài những dấu ấn trong sự nghiệp kinh doanh và giáo dục, ông Hoàng Nam Tiến còn để lại di sản văn hóa và tinh thần quý giá qua các tác phẩm sách của mình. Ông đã giới thiệu nhiều cuốn sách chuyên sâu, trong đó có “13 Bài giảng của Giáo Tiến về quản trị và lãnh đạo” và “Ứng dụng AI vào doanh nghiệp”. Những cuốn sách này không chỉ mang giá trị thực tiễn mà còn cảm xúc sâu sắc, giúp người đọc có định hướng rõ ràng trước làn sóng AI đang ngày càng mạnh mẽ.

Ông Hoàng Nam Tiến đã nhận được nhiều vinh dự trong suốt sự nghiệp của mình, bao gồm việc nằm trong Top 100 Gương mặt Trí thức tiêu biểu Việt Nam trên mặt trận kinh tế năm 2012 và nhận bằng khen của Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông năm 2016.

Sự ra đi của ông Hoàng Nam Tiến là một mất mát lớn, nhưng những gì ông để lại sẽ tiếp tục là nguồn cảm hứng và kiến thức quý báu, khẳng định một di sản vượt thời gian.

Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng mới đây đã nhấn mạnh rằng Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cần phải dám nghĩ, dám làm và tiên phong trong nghiên cứu cơ bản cũng như công nghệ chiến lược. Điều này sẽ giúp Viện tạo ra bước đột phá và xây dựng thương hiệu khoa học công nghệ quốc gia.

Trong nhiệm kỳ 2020-2025, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể. Viện đã công bố hơn 12.000 công trình khoa học, trong đó có tới 8.400 công trình được công bố trên các tạp chí quốc tế. Bên cạnh đó, Viện cũng đã được cấp 292 bằng sở hữu trí tuệ, bao gồm 9 bằng độc quyền sáng chế quốc tế. Đáng chú ý, Viện Hàn lâm đã dẫn đầu cả nước về chỉ số chuyển đổi số (DTI) và được tổ chức Clarivate trao tặng giải thưởng ‘Dẫn đầu đổi mới sáng tạo khu vực Nam Á và Đông Nam Á’ trong hai năm 2021 và 2022.

อย่างไรก็ตาม, Phó Thủ tướng cũng thẳng thắn chỉ ra một số hạn chế của Viện. Một số lĩnh vực khoa học và công nghệ chưa phát triển đồng đều và chưa bắt kịp được xu hướng công nghệ lõi và mũi nhọn. Việc ứng dụng kết quả nghiên cứu vào thực tiễn còn hạn chế. Ngoài ra, công tác thu hút và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao còn gặp khó khăn.

Để khắc phục những hạn chế này và tiếp tục phát triển trong nhiệm kỳ 2025-2030, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã đặt ra một số mục tiêu cụ thể. Viện đặt mục tiêu tăng 50% số lượng công bố quốc tế uy tín, làm chủ 30 công nghệ tiên tiến, tăng 50% số lượng bằng sở hữu trí tuệ và đảm bảo 100% nghiên cứu sinh có từ 2 công trình nghiên cứu được công bố quốc tế trở lên.

Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng yêu cầu Đảng bộ Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm. Trước hết, Viện cần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh. Tiếp theo, Viện cần đẩy mạnh nghiên cứu khoa học và công nghệ chiến lược, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và đầu tư vào cơ sở vật chất hiện đại. Phó Thủ tướng cũng nhấn mạnh rằng Viện cần tạo điều kiện cho các chuyên gia và nhà khoa học hình thành các nhóm nghiên cứu mạnh, đầu tư cơ sở vật chất tốt và không hạn chế về kinh phí.

Trong bối cảnh hiện nay, người Việt đang tích cực chuyển đổi từ việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) toàn cầu sang tạo ra những hệ thống AI mang bản sắc riêng, hiểu ngôn ngữ, văn hóa và nhu cầu của chính người Việt. Sự kiện quan trọng đánh dấu bước ngoặt toàn cầu về AI là sự xuất hiện của ChatGPT vào năm 2022, đưa công nghệ này từ lĩnh vực kỹ thuật trở thành chủ đề phổ biến trong truyền thông, giáo dục và kinh doanh.

Tại Việt Nam, việc tích hợp các công cụ AI quốc tế vào sản phẩm và quy trình số đã trở thành xu hướng. Tuy nhiên, các công cụ AI nước ngoài thường có hạn chế khi xử lý tiếng Việt, đặc biệt trong các lĩnh vực đặc thù như pháp luật, giáo dục phổ thông hay hội thoại vùng miền. Điều này đã thôi thúc sự phát triển của AI Việt, từ giai đoạn ứng dụng sang làm chủ công nghệ, với mục tiêu xây dựng bản sắc riêng.

Ban đầu, hầu hết các ứng dụng AI tại Việt Nam được xây dựng trên nền tảng sẵn có từ nước ngoài. Các công ty tích hợp API từ Google, OpenAI hoặc Microsoft để tạo chatbot, phân tích văn bản, hoặc tạo sinh nội dung cơ bản. Tuy nhiên, hạn chế lớn vẫn là việc phụ thuộc vào mô hình nước ngoài và dữ liệu ngôn ngữ Việt còn hạn hẹp.

Từ giữa năm 2023, khi các mô hình mã nguồn mở như LLaMA hay Mistral trở thành xu hướng, AI Việt bắt đầu chuyển từ tích hợp sang làm chủ. Các doanh nghiệp như VinAI đã phát triển PhởGPT chuyên dụng cho tiếng Việt; VinBigdata ra mắt ViGPT chuyên sâu về lĩnh vực đặc thù của Việt Nam như pháp luật, lịch sử, văn hóa, danh nhân; FPT.AI ứng dụng mô hình RAG kết hợp dữ liệu Việt; VAIS xây dựng tập dữ liệu chuẩn hóa phục vụ nhận dạng giọng nói.

Bước sang năm 2025, nhiều đơn vị không còn dừng ở việc cải tiến, mà đã bắt đầu xây dựng bản sắc riêng cho AI Việt. Không chỉ đơn giản là hiểu tiếng Việt, các mô hình mới đang được huấn luyện để hành xử như một người Việt số, phản ánh cách nói chuyện, thói quen, logic suy nghĩ và cả các khái niệm xã hội mang tính bản địa.

Nhiều sản phẩm của FPT Smart Cloud như FPT AI Engage, FPT AI Reader, FPT AI Vision đã đưa AI vào từng ngữ cảnh đặc thù của Việt Nam. Trong đó, có thể kể đến: trợ lý ảo trong dịch vụ công, chatbot trong ngành bán lẻ, khả năng phản hồi theo vùng miền.

Tương lai của AI Việt không nằm ở việc sao chép một GPT-5 phiên bản Việt, mà ở chỗ phát triển những trợ lý ảo thực sự hiểu con người Việt Nam từ ngôn ngữ, cách giao tiếp đến văn hóa và thói quen hằng ngày. Với tinh thần đổi mới mạnh mẽ, khả năng hội nhập nhanh và hệ sinh thái AI nội địa đang phát triển, Việt Nam hoàn toàn có thể định hình con đường riêng không chỉ theo kịp xu hướng toàn cầu mà còn tạo ra dấu ấn riêng trên bản đồ AI khu vực và thế giới.

Công nghệ tự động hóa ‘make in Vietnam’ đã được vinh danh tại Celent Model Bank 2025, đánh dấu một mốc quan trọng trong việc áp dụng công nghệ vào hoạt động vận hành của các ngân hàng Việt Nam. Techcombank vừa trở thành đại diện đầu tiên và duy nhất của Việt Nam được Celent Model Bank Awards 2025 vinh danh với giải thưởng danh giá hạng mục ‘Ngân hàng Quản lý Vận hành Xuất sắc’ (Operational Excellence).

Giải thưởng này là minh chứng cho sự xuất sắc trong việc áp dụng công nghệ tự động hóa vào hoạt động vận hành của ngân hàng. Dự án tự động hóa của Techcombank hợp tác với FPT và nền tảng Akabot từ năm 2022 đã gây ấn tượng mạnh với mô hình ‘Human & Bot Collaboration Center’ – trung tâm hợp lực giữa người và robot trên nền tảng Akabot. Với hơn 100 quy trình tự động hóa, dự án đạt tỷ lệ tự động cao tới 99% và tiết kiệm 586.000 giờ làm việc mỗi năm.

Thành tích này không chỉ khẳng định năng lực thực thi chiến lược số hóa của Techcombank mà còn cho thấy công nghệ tự động hóa Việt Nam không thua kém về hiệu quả, độ ổn định và khả năng mở rộng so với các nền tảng công nghệ nước ngoài. Xu hướng tự động hóa nâng cao hiệu quả vận hành và giá trị thương hiệu đang trở nên phổ biến trong ngành ngân hàng.

Các dự án ứng dụng trợ lý ảo và tự động hóa không chỉ mang lại lợi ích vận hành nội bộ mà còn góp phần nâng tầm thương hiệu cho ngân hàng thông qua các giải thưởng uy tín trong ngành. Nhiều ngân hàng Việt khác cũng từng đạt được những giải thưởng cao quý về ứng dụng tự động hóa quy trình.

Các ngân hàng TPBank và LPBank lần lượt cùng đối tác FPT đã được The Asian Banker vinh danh hạng mục ‘Triển khai tự động hóa quy trình tốt nhất Việt Nam’ (Best Process Automation Implementation in Vietnam) vào năm 2021 và 2023.

Xu hướng gặt hái giải thưởng công nghệ nhờ các trợ lý ảo thông minh không chỉ diễn ra tại Việt Nam mà còn là làn sóng chung của ngành ngân hàng khu vực. Việc được xướng tên bên cạnh các định chế tài chính lớn từ Mỹ, châu Âu, Singapore, Nhật Bản… tại những sân chơi uy tín như Celent hay The Asian Banker đã minh chứng ngân hàng Việt Nam đủ sức đứng ngang hàng với các ‘ông lớn’ toàn cầu trong kỷ nguyên số.

Đáng chú ý, điều này hoàn toàn phù hợp với định hướng chiến lược quốc gia: Nghị quyết 57-NQ/TW mới ban hành cuối 2024 đã đặt mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam sẽ thuộc top 3 Đông Nam Á về nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo (AI), trong đó có các ứng dụng như trợ lý ảo thông minh.

Những thành công của Techcombank, TPBank, LPBank… trên đấu trường quốc tế cho thấy Việt Nam đang từng bước hiện thực hóa khát vọng đó, khi các dự án chuyển đổi số trong nước được ghi nhận và sánh vai cùng những sáng kiến hàng đầu khu vực.

Trong bối cảnh cuộc đua ứng dụng AI ngày càng sâu rộng, các chuyên gia dự báo rằng tự động hóa sẽ tiếp tục là một trong những yếu tố quan trọng giúp các ngân hàng Việt Nam nâng cao hiệu quả hoạt động và giá trị thương hiệu trong thời gian tới.