Alisa Phạm, một du học sinh Việt Nam 15 tuổi, chuẩn bị tham dự lễ tốt nghiệp với tư cách là sinh viên người Việt trẻ tuổi nhất nhận bằng cử nhân trong lịch sử giáo dục New Zealand. Thành tích đáng kinh ngạc này đã giúp cô được mệnh danh là “thần đồng”.

Cô bé đã xuất sắc tốt nghiệp ngành nghiên cứu truyền thông tại Trường Đại học Công nghệ Auckland (AUT) và hiện đang theo học hai chương trình thạc sĩ cùng lúc. Dự kiến, cô sẽ hoàn thành thạc sĩ ngành nghiên cứu triết học về trí tuệ nhân tạo (AI) tại AUT vào cuối năm nay và thạc sĩ ngành tâm lý học của Đại học Harvard (Mỹ) vào năm 2026.

Alisa Phạm là người Việt duy nhất được vinh danh trong top 100 Thần đồng trẻ toàn cầu 2025 (Global Child Prodigy Awards – GCPA 2025) trong lĩnh vực giáo dục. Cô đang nghiên cứu về AI, tâm lý học, truyền thông và an ninh mạng. Bên cạnh đó, cô cũng làm trợ lý nghiên cứu cùng giảng viên Jennie Watts tại AUT.

Chia sẻ về định hướng của mình, Alisa Phạm cho biết cô xác định mình sẽ chuyên tâm vào lĩnh vực tri thức, phân tích mọi khía cạnh, luôn đặt câu hỏi đa chiều, phản biện và tìm ra giải pháp mới. Cô muốn ứng dụng kiến thức vào quá trình học tập lẫn sinh hoạt. Ngoài ra, cô cũng muốn chia sẻ với các bạn học sinh đồng trang lứa trong nước các phương pháp học tập, sự độc lập trong tư duy cùng những kỹ năng mềm.

Không chỉ dừng lại ở thành tích học tập, Alisa Phạm còn ấp ủ một dự án ý nghĩa. Cô đã kiến tạo Ozone Points, một nền tảng trực tuyến giúp trẻ em, phụ huynh và mọi người tiếp cận, tham gia đăng ký trồng cây, giữ gìn môi trường thiên nhiên, góp phần hạn chế tình trạng biến đổi khí hậu toàn cầu.

Alisa Phạm chia sẻ rằng cô muốn theo đuổi việc học tập suốt đời và không ngừng phát triển. Cô tin rằng sức mạnh lớn nhất của chúng ta là đoàn kết và thấu hiểu lẫn nhau để hướng tới tương lai bền vững, hạnh phúc cho tất cả mọi người.

Nhà nghiên cứu Frank J. Sulloway từ Đại học Harvard đã thực hiện một nghiên cứu sâu rộng về mối liên hệ giữa thứ tự sinh và đặc điểm tính cách của hàng nghìn người. Kết quả cho thấy, những người con cả trong gia đình có xu hướng cầu toàn, có tổ chức, thích kiểm soát và nghiêm túc hơn so với các em út. Những đặc điểm này thường thấy ở các nhà lãnh đạo.

Theo Sulloway, việc trở thành con cả thường đi kèm với trách nhiệm và kỳ vọng lớn hơn từ bố mẹ. Điều này đã giúp họ hình thành lối sống có trách nhiệm, tuân thủ quy tắc và có khả năng kiểm soát bản thân tốt hơn từ sớm. Khi trưởng thành, họ có xu hướng đảm nhận các vị trí lãnh đạo trong công việc.

Một số nghiên cứu tiếp theo đã củng cố quan điểm của Sulloway. Khảo sát của CareerBuilder (Mỹ) chỉ ra rằng con cả chiếm tỷ lệ cao nhất trong nhóm làm quản lý, điều hành. Tại Anh, một cuộc khảo sát của YouGov cũng ghi nhận tỷ lệ người tự mô tả bản thân là ‘nghiêm túc, có định hướng rõ ràng’ cao nhất rơi vào nhóm con đầu lòng.

Nhiều người thành công trong giới công nghệ và chính trị cũng là con cả, chẳng hạn như Jeff Bezos – nhà sáng lập Amazon, Elon Musk – CEO Tesla và SpaceX, và Angela Merkel – cựu Thủ tướng Đức.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo không nên tuyệt đối hóa vai trò của thứ tự sinh. TS Kevin Leman, nhà tâm lý học, cho rằng cách bố mẹ đối xử và môi trường giáo dục mới định hình tính cách một cách rõ ràng nhất.

Vì thế, dù là con cả hay con út, điều quan trọng không phải là bạn sinh thứ mấy, mà là bạn đã lớn lên như thế nào.