Phong trào phụ nữ khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo (KNĐMST) đã trở thành một phần quan trọng trong đời sống kinh tế – xã hội tại Cao Bằng trong 8 năm qua. Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) tỉnh đã đóng vai trò then chốt trong việc triển khai Đề án ‘Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp’ giai đoạn 2017-2025. Thông qua đề án này, hàng nghìn lượt phụ nữ đã có cơ hội tiếp cận với kiến thức và nguồn vốn cần thiết để khởi nghiệp.

Để hỗ trợ phụ nữ trong việc khởi nghiệp, Hội LHPN tỉnh đã tổ chức 850 lớp tập huấn khởi sự kinh doanh và truyền thông về KNĐMST, thu hút gần 60.000 lượt hội viên tham gia. Ngoài ra, hội còn tổ chức các diễn đàn và ngày hội phụ nữ khởi nghiệp, mời các diễn giả và chuyên gia cấp quốc gia và quốc tế đến chia sẻ kinh nghiệm. Qua các hoạt động này, chị em phụ nữ đã có cơ hội tiếp cận các dự án, ý tưởng và sản phẩm khoa học công nghệ tiên tiến, cũng như được hỗ trợ sản xuất và bán sản phẩm khởi nghiệp.

Hội LHPN tỉnh cũng đã phối hợp chặt chẽ với các ngân hàng và tổ chức quốc tế để hỗ trợ hơn 20 tỷ đồng vốn vay và tài trợ khởi nghiệp cho phụ nữ. Kết quả là trên 100 ý tưởng khởi nghiệp đã được hỗ trợ, trong đó có trên 70 mô hình sản xuất kinh doanh hoạt động hiệu quả, tạo việc làm ổn định cho nhiều phụ nữ dân tộc thiểu số.

Việc triển khai Đề án ‘Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp’ đã mang lại sự thay đổi căn bản về nhận thức và hành động của phụ nữ ở cơ sở. Nhiều chị em đã dám nghĩ và dám làm, sản xuất trên quy mô lớn với chất lượng cao, và nỗ lực xây dựng thương hiệu và uy tín cho sản phẩm của mình. Các xã, phường đã khơi dậy tiềm năng và thế mạnh của địa phương để khuyến khích chị em phụ nữ xây dựng sản phẩm thế mạnh địa phương, điển hình như sản phẩm miến dong, thạch đen, và các sản phẩm OCOP chất lượng cao.

Trong 8 năm qua, Hội LHPN tỉnh đã tập huấn kiến thức KNĐMST cho hàng nghìn lượt phụ nữ cơ sở. Qua đó, nhiều chị em từng mặc cảm về nghèo đói, thiếu tự tin đã thay đổi tư duy ‘làm nhỏ, bán lẻ’, dám chọn lợi thế địa phương để xây dựng sản phẩm cho nhiều mô hình KNĐMST, lập kế hoạch tài chính, tìm kiếm đối tác, đưa sản phẩm ra thị trường, và tự tin bước trên hành trình làm giàu bằng chính đôi tay, khối óc và sự bền bỉ của mình.

Đề án ‘Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp’ đã góp phần quan trọng vào việc phát triển kinh tế – xã hội địa phương và tạo điều kiện cho chị em phụ nữ cơ sở tiếp cận với các nguồn lực và dịch vụ hỗ trợ. Đây là một minh chứng cho thấy việc hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp không chỉ giúp họ thoát nghèo, mà còn góp phần xây dựng một cộng đồng phụ nữ mạnh mẽ và tự tin, sẵn sàng đối mặt với thách thức và cơ hội trong thời kỳ hội nhập.

Sau gần ba tuần chính thức vận hành theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp, xã vùng cao Mai Châu, tỉnh Phú Thọ, đã và đang từng bước khẳng định tinh thần đổi mới, chủ động thích ứng và quyết tâm xây dựng bộ máy gần dân, phục vụ Nhân dân ngày càng tốt hơn.

Xã Mai Châu được hình thành trên cơ sở sáp nhập toàn bộ diện tích tự nhiên, dân số của thị trấn Mai Châu, các xã Nà Phòn, Thành Sơn, Tòng Đậu và 5 xóm thuộc xã Đồng Tân. Mô hình mới, bộ máy mới, cùng với đặc thù 84% dân số là người dân tộc thiểu số, địa hình đồi núi, chia cắt đặt ra yêu cầu cao về vận hành bộ máy thông suốt, gần dân, hiệu quả. Đảng bộ xã có 73 tổ chức cơ sở đảng trực thuộc với hơn 2.000 đảng viên. Đảng ủy xã kịp thời cập nhật các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của Trung ương, tỉnh để triển khai thực hiện tại địa phương. Đặc biệt, chú trọng công tác quán triệt tư tưởng chính trị để đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là cấp ủy và người đứng đầu nhận thức đầy đủ về yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Trong bối cảnh vận hành mô hình mới, công tác xây dựng đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được đặc biệt quan tâm. Bộ máy HĐND, UBND xã đã được công bố tại kỳ họp HĐND xã lần thứ nhất. Đảng uỷ xã cũng đã công bố quyết định thành lập các tổ chức đảng trực thuộc và nhân sự chủ chốt. Tinh thần phục vụ Nhân dân được thể hiện rõ tại Trung tâm Phục vụ hành chính công xã. Từ ngày 1-18/7, Trung tâm đã tiếp nhận và giải quyết 227 hồ sơ. Để thuận tiện cho công dân, xã đã bố trí 2 cán bộ tiếp nhận hồ sơ tại trụ sở xã cũ.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện còn gặp không ít khó khăn, điển hình là trong 226 hồ sơ TTHC đã giải quyết có 8 hồ sơ quá hạn. Hệ thống thông tin một cửa điện tử đường truyền chậm, xử lý được một bước quy trình phải đợi rất lâu, cán bộ không kịp tích chuyển đúng thời hạn. Từ thực tế đó, xã đề nghị được đầu tư trang thiết bị phục vụ hoạt động của Trung tâm và quy chuẩn các hệ thống hướng dẫn biển, bảng, mô hình hoạt động. Bộ Tài chính sớm cung cấp tài khoản đăng ký kinh doanh cho cán bộ xử lý hồ sơ cấp xã để sớm giải quyết cho công dân.

Đảng bộ xã đang tích cực chuẩn bị tổ chức Đại hội nhiệm kỳ 2025-2030, trọng tâm là xây dựng đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới và xác định rõ định hướng phát triển trong 5 năm tới. Định hướng chính của xã là tập trung phát triển du lịch, dịch vụ và nông nghiệp chất lượng cao. Bộ máy mới, mô hình mới, trước mắt không tránh khỏi những vướng mắc, nhưng với tinh thần chủ động, đổi mới, thích ứng sẽ giải quyết mọi khó khăn để ổn định và hoà nhịp cùng cả tỉnh, cả nước trong kỷ nguyên mới.

Trong những năm gần đây, hệ thống điện, đường, trường, trạm tại các xã vùng sâu, vùng xa đã được xây dựng và nâng cấp đồng bộ. Việc này đã giúp thay đổi đáng kể cơ sở hạ tầng ở những khu vực này, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đi lại, giao thương và phát triển kinh tế – xã hội. Những con đường đất đã được bê-tông hóa, nhựa hóa, giúp người dân di chuyển dễ dàng hơn, hàng hóa cũng được vận chuyển thuận lợi, giảm thiểu khó khăn và chi phí. Trường học và trạm y tế được xây dựng khang trang, hiện đại, cung cấp môi trường học tập tốt cho con em đồng bào và dịch vụ y tế chất lượng cho người dân.

Việc đầu tư vào vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi không chỉ giúp kích cầu phát triển toàn xã hội mà còn giảm bớt khoảng cách giữa các hộ gia đình giàu và nghèo. Điều này thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với vùng sâu, vùng xa, cũng như nỗ lực giảm nghèo và cải thiện điều kiện sống cho người dân ở khu vực này. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả lâu dài, cần có sự đầu tư chung cho toàn vùng và đầu tư riêng cho từng đối tượng. Việc hỗ trợ cần được thực hiện một cách có chiến lược và bền vững, nhằm giúp người dân có thể tự vươn lên và cải thiện cuộc sống.

Ông Điểu Điều, Trưởng ban Dân tộc Hội đồng nhân dân tỉnh Đồng Nai, cho rằng cần có sự đầu tư cho từng hộ gia đình để những hộ nghèo, cận nghèo có động lực vươn lên. Trước mắt, cần đầu tư con giống, nông cụ cho đồng bào. Về lâu dài, cần đầu tư nghề, đầu tư thay đổi tư duy, ý thức cho đồng bào để họ tự vươn lên. Cách xóa nghèo hiện nay, chỉ đơn giản là ‘dân nghèo cái gì thì cho cái đó’, không phải là giải pháp bền vững. Việc hỗ trợ cần tập trung vào việc tăng cường năng lực và tạo cơ hội cho người dân phát triển kinh tế, xã hội một cách tự lực.

Lâm Nhanh, một cán bộ đoàn của xã Lộc Hưng, tỉnh Đồng Nai, đã tiên phong trong chuyển đổi cơ cấu cây trồng để nâng cao giá trị và mở ra hướng đi mới cho địa phương. Nhờ được Quỹ hỗ trợ nông dân hỗ trợ thêm 50 triệu đồng, anh đã chủ động chuyển đổi vùng đất trồng lúa kém hiệu quả sang trồng dưa lưới. Hiện nay, anh đã hỗ trợ thêm 10 hộ dân khác trồng dưa lưới trên diện tích 10 ha. Mô hình này không chỉ giúp tăng thu nhập cho gia đình anh và các hộ dân khác mà còn góp phần vào việc phát triển nông nghiệp bền vững và nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp tại địa phương.

Tại các xã biên giới như Tân Tiến, Thiện Hưng, Hưng Phước, trước đây hạ tầng y tế thiếu và yếu, nhưng nhờ được đầu tư các nguồn lực, trong đó có nguồn vốn của Chương trình phát triển vùng dân tộc thiểu số và miền núi, đã tạo nên một hệ thống chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân ngày càng hiệu quả và chất lượng. Trạm y tế của xã Hưng Phước đã có đủ hạ tầng kỹ thuật và khối phụ trợ, cũng như đủ thuốc trong danh mục thuốc chữa bệnh chủ yếu sử dụng tại trạm y tế xã theo quy định hiện hành. Việc này đã giúp người dân ở khu vực này có điều kiện tiếp cận các dịch vụ y tế chất lượng, giảm thiểu tỷ lệ bệnh tật và nâng cao sức khỏe.

Khi hệ thống y tế được đầu tư đồng bộ, người dân vùng sâu, vùng xa có điều kiện tiếp cận các dịch vụ khám, chữa bệnh kịp thời, giảm bớt bệnh tật và nâng cao thể trạng và chất lượng cuộc sống. Qua đó, thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với vùng sâu, vùng xa, góp phần củng cố niềm tin của đồng bào đối với chính quyền.

Thông qua tín dụng ưu đãi, người dân có điều kiện đầu tư vào sản xuất, chăn nuôi, phát triển kinh tế hộ gia đình bền vững, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần. Chị Thị Geo, ở xã Đắk Nhau, năm 2022 được vay 50 triệu đồng từ nguồn vốn chính sách, đã mua một cặp bò giống và làm chuồng trại. Đến nay, đàn bò của chị đã phát triển lên năm con, tạo nguồn thu nhập ổn định và giúp gia đình chị chính thức thoát nghèo. Những nguồn vốn chính sách của trung ương và địa phương như những cơn ‘mưa dầm’ thấm sâu vào đời sống đồng bào vùng sâu, vùng xa, từng bước thay đổi cuộc sống của người dân.

Các cộng đồng dân tộc thiểu số (DTTS) tại Việt Nam hiện đang phải đối mặt với nhiều thách thức bắt nguồn từ các yếu tố an ninh phi truyền thống. Trong số đó, biến đổi khí hậu đang gây ra những tác động nghiêm trọng đến đời sống và sinh kế của người dân ở những khu vực này. Sự gia tăng của các hiện tượng thời tiết cực đoan như lũ lụt, hạn hán và nắng nóng đã ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất nông nghiệp, nguồn nước và môi trường sống của họ.

Ngoài biến đổi khí hậu, dịch bệnh cũng là một thách thức lớn đối với các vùng DTTS. Do điều kiện kinh tế – xã hội còn hạn chế, hệ thống y tế ở những khu vực này thường không đảm bảo, khiến việc phòng chống và ứng phó với dịch bệnh gặp nhiều khó khăn. Sự lây lan nhanh chóng của các bệnh truyền nhiễm không chỉ đe dọa sức khỏe mà còn làm trầm trọng thêm tình trạng nghèo đói và bất ổn xã hội.

Di cư tự do cũng là một vấn đề đáng quan tâm ở các vùng DTTS. Do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có áp lực về kinh tế và môi trường sống, nhiều người dân từ các khu vực này di cư đến các đô thị hoặc các khu vực khác tìm kiếm cơ hội. Tuy nhiên, việc di cư tự do có thể dẫn đến nhiều hệ lụy, bao gồm việc người dân dễ trở thành nạn nhân của buôn bán người, tội phạm và khủng bố.

Buôn bán người, tội phạm và khủng bố là những thách thức an ninh phi truyền thống khác mà các vùng DTTS phải đối mặt. Những hoạt động này không chỉ vi phạm nghiêm trọng quyền con người mà còn làm mất trật tự xã hội và gây ra nhiều hệ lụy cho sự phát triển bền vững của khu vực.

Trước những thách thức này, việc xây dựng và thực hiện các chính sách đồng bộ, toàn diện là hết sức cần thiết. Các chính sách này cần được thiết kế phù hợp với đặc thù của từng vùng, nhằm bảo đảm an sinh xã hội, ổn định và phát triển bền vững. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, tổ chức xã hội và cộng đồng dân tộc thiểu số.

Một số giải pháp có thể được xem xét bao gồm đầu tư vào hệ thống y tế và giáo dục ở các vùng DTTS, thực hiện các chương trình hỗ trợ sinh kế và bảo vệ môi trường, tăng cường năng lực phòng chống dịch bệnh và các hoạt động tội phạm. Chính phủ Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong việc ban hành và triển khai các chính sách hỗ trợ các vùng DTTS. Tuy nhiên, việc thực hiện hiệu quả các chính sách này vẫn còn nhiều thách thức và cần được tiếp tục đánh giá và cải thiện.

Tóm lại, việc đảm bảo an ninh và phát triển bền vững ở các vùng DTTS đòi hỏi một tiếp cận toàn diện và đa chiều. Bằng cách hiểu rõ hơn về các thách thức đang diễn ra và sự cần thiết của các giải pháp phù hợp, chúng ta có thể góp phần xây dựng một tương lai ổn định và thịnh vượng cho các cộng đồng dân tộc thiểu số tại Việt Nam.