Việc giao đất, cho thuê đất cho liên danh nhà đầu tư đang là một trong những vướng mắc cần được giải quyết để khơi thông nguồn lực cho phát triển đất nước. Mặc dù hệ thống pháp luật Việt Nam đã có những bước cải cách mạnh mẽ trong các lĩnh vực đầu tư, đất đai, nhưng vẫn còn những bất cập trong cơ chế giao đất, cho thuê đất cho liên danh nhà đầu tư.

Luật sư, ThS Phạm Thanh Tuấn – Đoàn Luật sư TP Hà Nội, chuyên gia pháp lý bất động sản, chia sẻ tại Hội thảo “Nhận diện khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật trong hoạt động sản xuất, kinh doanh và kiến nghị” do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Bộ Tư pháp tổ chức. Ông cho biết, Luật Đất đai năm 2024, Luật Kinh doanh bất động sản năm 2023, Luật Nhà ở 2023 cùng hàng loạt Nghị định hướng dẫn đã tạo khuôn khổ pháp lý mới, đồng bộ và có nhiều đổi mới đáng ghi nhận.

Tuy nhiên, Luật sư Tuấn chỉ ra rằng, liên danh nhà đầu tư được tham gia đấu thầu thực hiện dự án đầu tư có sử dụng đất nhưng chưa có cơ chế giao đất, cho thuê đất cho liên danh. Cụ thể, điểm b khoản 1 Điều 4 Luật Đất đai 2024 xác định chủ thể sử dụng đất bao gồm tổ chức kinh tế theo quy định của Luật Đầu tư. Tổ chức kinh tế là một chủ thể sử dụng đất theo quy định của pháp luật về đất đai.

Trong khi đó, khoản 21 Điều 3 Luật Đầu tư 2020 (sửa đổi) xác định tổ chức kinh tế là tổ chức được thành lập và hoạt động theo quy định của pháp luật Việt Nam, gồm doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã và tổ chức khác thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh. Như vậy, theo quy định của pháp luật về đầu tư, chỉ có doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã và tổ chức khác mới là tổ chức kinh tế.

Loại hình liên danh nhà đầu tư, tức nhiều doanh nghiệp cùng kết hợp lại với nhau để cùng đáp ứng điều kiện năng lực, kinh nghiệm thực hiện dự án theo Nghị định 115/2024/NĐ-CP và Luật Đấu thầu 2023 không phải là chủ thể được sử dụng đất theo Luật Đất đai 2024.

Luật sư Tuấn cũng chỉ ra rằng, theo Luật Đấu thầu 2023 (sửa đổi), tư cách nhà đầu tư là tổ chức, cá nhân tham dự thầu, đứng tên dự thầu và trực tiếp ký, thực hiện hợp đồng nếu được lựa chọn. Nhà đầu tư có thể là nhà đầu tư độc lập hoặc nhà đầu tư liên danh. Luật Đấu thầu quy định rõ tư cách pháp lý của liên danh khi tham gia đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư.

Tuy nhiên, Luật sư Tuấn cho rằng, hiện nay, pháp luật đất đai hiện hành không quy định việc giao đất, cho thuê đất thực hiện dự án đầu tư cho nhiều tổ chức kinh tế (các doanh nghiệp liên doanh). Khi tham gia đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án có sử dụng đất, các doanh nghiệp có thể tham gia liên danh với nhau để bảo đảm điều kiện, tiêu chí về mặt tài chính, năng lực kinh nghiệm thực hiện dự án. Tuy nhiên, khi giao đất, cho thuê đất, các nhà đầu tư liên danh phải thành lập doanh nghiệp dự án (tổ chức kinh tế thực hiện dự án), chứ không giao đất, cho thuê đất cho liên danh.

Ông Tuấn đề xuất: “Cần bổ sung nội dung giao đất, cho thuê đất thực hiện dự án đầu tư có sử dụng đất cho liên danh các nhà đầu tư tại Điều 116 Luật Đất đai 2024, cụ thể: Trường hợp nhà đầu tư là liên danh, việc giao đất, cho thuê đất cho liên danh được thực hiện theo quy định pháp luật về đấu thầu”. Điều này sẽ giúp khơi thông nguồn lực cho phát triển đất nước và tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư liên danh tham gia đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án có sử dụng đất.

Việc giải quyết vướng mắc này sẽ góp phần tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội và nâng cao hiệu quả sử dụng đất đai.

Ngân hàng Thế giới (World Bank) vừa đưa ra khuyến nghị quan trọng liên quan đến quá trình phân bổ quyền đầu tư vào điện gió ngoài khơi tại Việt Nam. Theo đó, tổ chức tài chính quốc tế này đề xuất một lộ trình hai giai đoạn nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững và hiệu quả trong lĩnh vực đầy tiềm năng này.

Giai đoạn đầu tiên được gọi là “Cửa sổ mở” (open door), trong đó các nhà đầu tư sẽ tự đề xuất các khu vực mà họ cho là phù hợp để khảo sát và phát triển điện gió ngoài khơi. Song song đó, Nhà nước sẽ tiến hành xem xét các đề xuất này dựa trên một bộ tiêu chí rõ ràng và cụ thể. Các tiêu chí này bao gồm năng lực tài chính của nhà đầu tư, kinh nghiệm kỹ thuật cũng như khả năng triển khai dự án một cách hiệu quả và đúng tiến độ. Giai đoạn này cho phép các nhà đầu tư có cơ hội thể hiện sáng kiến và sự linh hoạt trong việc tìm kiếm cơ hội đầu tư.

Sang giai đoạn thứ hai, tên gọi là “Đấu thầu cạnh tranh” (competitive auction), quá trình sẽ trở nên cạnh tranh và minh bạch hơn. Lúc này, Nhà nước sẽ tổ chức đấu thầu các khu vực cụ thể đã được xác định là phù hợp cho phát triển điện gió ngoài khơi, sau khi đã xây dựng xong quy hoạch không gian biển và hạ tầng truyền tải điện cần thiết. Trong giai đoạn này, các nhà đầu tư sẽ tham gia đấu thầu để giành quyền phát triển dự án tại các khu vực được chỉ định. Tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư sẽ dựa trên đề xuất giá điện thấp nhất cùng với các điều kiện kỹ thuật phù hợp. Giai đoạn này nhằm đảm bảo tính cạnh tranh, minh bạch và hiệu quả kinh tế trong phân bổ nguồn lực.

Khuyến nghị của World Bank về lộ trình hai giai đoạn này thể hiện sự cân nhắc kỹ lưỡng nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển bền vững và tối ưu hóa nguồn tài nguyên. Thông qua việc kết hợp giữa cơ chế “Cửa sổ mở” và “Đấu thầu cạnh tranh”, Việt Nam có thể khai thác một cách hiệu quả tiềm năng điện gió ngoài khơi, đồng thời đảm bảo sự cạnh tranh lành mạnh và tính minh bạch trong quá trình phân bổ quyền đầu tư.

Việc triển khai lộ trình này không chỉ góp phần vào việc tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo trong cơ cấu năng lượng của Việt Nam mà còn hỗ trợ đất nước trong việc thực hiện các cam kết quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính và ứng phó với biến đổi khí hậu. Thêm vào đó, nó cũng mở ra cơ hội hợp tác quốc tế và thu hút đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực điện gió ngoài khơi, một trong những ngành công nghiệp tương lai.

Tóm lại, lộ trình hai giai đoạn do World Bank đề xuất mang đến một khung khổ hợp lý và khả thi cho sự phát triển của điện gió ngoài khơi tại Việt Nam. Quan trọng là các bên liên quan cần phối hợp chặt chẽ và thực hiện nghiêm túc các bước trong lộ trình này để đạt được mục tiêu phát triển bền vững.