Chuyển đổi số trong tầm tay: Hộ kinh doanh thích nghi nhanh hơn kỳ vọng

Sau hơn một tháng triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP, ngành thuế đã ghi nhận kết quả vượt kỳ vọng. Sự chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành vi tuân thủ của hộ kinh doanh cho thấy việc áp dụng hóa đơn điện tử không chỉ giúp ghi nhận doanh thu đầy đủ và minh bạch mà còn tạo nền tảng để hộ kinh doanh tiếp cận công nghệ, thay đổi hành vi và từng bước chuyển đổi mô hình hoạt động.

Tính đến hết tháng 6/2025, cả nước có 47.078 hộ kinh doanh đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử, đạt 125,3% so với mục tiêu. Từ khi triển khai đến hết tháng 6/2025, có 238.942 cơ sở kinh doanh đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền. Riêng 6 tháng đầu năm 2025, đã có 145.929 cơ sở kinh doanh đăng ký sử dụng, trong đó có 45.247 hộ kinh doanh theo phương pháp khoán có doanh thu từ 1 tỉ đồng/năm trở lên đã áp dụng, cơ bản hoàn thành theo quy định tại nghị định 70/2025/NĐ-CP.

Ông Mai Xuân Thành, Cục trưởng Cục Thuế, đánh giá: “Kết quả thực tế triển khai đã khả quan hơn mọi kịch bản dự báo. Việc áp dụng hóa đơn điện tử không chỉ ghi nhận doanh thu đầy đủ, minh bạch mà còn tạo nền tảng để hộ kinh doanh tiếp cận công nghệ, thay đổi hành vi và từng bước chuyển đổi mô hình hoạt động”.

Ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế, cũng cho rằng việc triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền đã giúp các hộ kinh doanh bước đầu làm quen với quy trình số hóa, tiết kiệm thời gian, hạn chế rủi ro trong quản lý thuế và tăng tính chủ động trong hoạt động kinh doanh hằng ngày.

Nhìn nhận sâu hơn dưới góc độ chiến lược và hệ thống, ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính – Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi, cho rằng việc hộ kinh doanh đăng ký và sử dụng hóa đơn điện tử vượt 25,3% so với chỉ tiêu đề ra, không chỉ là một con số vượt kỳ vọng, mà là minh chứng rõ ràng cho sự chuyển mình mạnh mẽ trong tiến trình chuyển đổi số ngành thuế.

“Trong dài hạn, nền tảng dữ liệu từ hóa đơn điện tử sẽ giúp Nhà nước thiết kế chính sách tài khóa vi mô hóa, hỗ trợ đúng đối tượng, đồng thời mở rộng khả năng tiếp cận tín dụng, ngân hàng và các dịch vụ tài chính cho hộ kinh doanh – từng bước đưa họ trở thành những chủ thể kinh tế chính quy, hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế số toàn diện và bền vững” – ông Huy phân tích.

Hộ kinh doanh sẵn sàng tiếp cận phương thức mới

Chị Nguyễn Thị Hồng, chủ một cửa hàng kinh doanh quần áo tại Tây Hồ, Hà Nội, chia sẻ: “Lúc đầu tôi cũng lo lắng vì không quen thao tác máy tính tiền, cũng sợ bị cơ quan thuế kiểm tra nhiều hơn. Nhưng sau khi được cán bộ thuế hướng dẫn tận nơi, tôi thấy phần mềm khá dễ dùng. Bây giờ ghi nhận doanh thu cũng minh bạch, cuối ngày xem lại không sợ nhầm”.

Ông Trần Văn Hưng, chủ một cửa hàng giày dép tại Cầu Giấy, Hà Nội, cũng bày tỏ sự thoải mái khi sử dụng hóa đơn điện tử: “Tôi tưởng sẽ phải mua máy móc đắt đỏ, phần mềm khó dùng. Nhưng thực tế, khi được hỗ trợ cài đặt, tôi thấy cũng không quá khó. Hơn nữa, cũng không cần nộp giấy tờ như trước”.

Thực tế, nhiều hộ kinh doanh ban đầu có lo ngại về việc sử dụng hóa đơn điện tử sẽ làm lộ doanh thu cao hơn mức khoán trước đây và bị truy thu thuế. Tuy nhiên, ông Nguyễn Tiến Minh, Phó Trưởng Thuế TP Hà Nội, khẳng định: “Ngành thuế không thực hiện việc truy thu đối với các chênh lệch doanh thu phát sinh do thay đổi phương thức ghi nhận. Đối với hộ kinh doanh khoán, nếu doanh thu tăng trên 50%, họ chỉ cần thông báo để điều chỉnh mức khoán cho phần thời gian còn lại của năm”.

Đồng thời, để kiểm soát rủi ro và đảm bảo công bằng, ngành thuế đang phối hợp với các nền tảng trung gian thanh toán, vận chuyển để đối soát dữ liệu, thực hiện quản lý theo cơ sở thông tin thay vì cảm tính.

Ngành thuế chuyển động sát nhu cầu thực tế

Ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế, cho biết ngành thuế đang nghiên cứu giải pháp kê khai đơn giản qua điện thoại thông minh hoặc thiết bị di động cá nhân, với mục tiêu giúp ngay cả những người không am hiểu công nghệ cũng có thể thao tác dễ dàng.

“Điều quan trọng là các bước phải sát với nhu cầu thực tế, dễ hiểu, dễ làm, không gây áp lực tâm lý hay thủ tục không cần thiết” – ông Sơn nhấn mạnh.

Kết quả khảo sát do VCCI thực hiện với gần 1.400 hộ được công bố ngày 10/7 cho thấy: 73% hộ cho biết thiếu kỹ năng sử dụng công nghệ; 53% lo ngại thủ tục rườm rà; 49% gặp khó khăn trong thay đổi thói quen; 37% thiếu thời gian và chi phí đầu tư thiết bị; 51% chưa từng được cơ quan thuế hướng dẫn cụ thể.

Theo ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký, Trưởng ban Pháp chế VCCI, cần nhìn nhận đây là giai đoạn chuyển đổi quan trọng và không tránh khỏi va vấp.

“Việc thiếu kiến thức công nghệ, tâm lý e ngại hay không nắm rõ chính sách là điều dễ hiểu với nhóm hộ kinh doanh nhỏ, hoạt động lâu năm theo lối quen. Điều cần thiết là có giải pháp thiết thực, phân nhóm hỗ trợ rõ ràng” – ông Tuấn nói.

Từ kết quả khảo sát và nghiên cứu, nhóm chuyên gia VCCI kiến nghị không hồi tố truy thu, xử phạt, tịch thu đối với giai đoạn trước khi hộ áp dụng hóa đơn điện tử. Đồng thời bổ sung quy định phù hợp hơn về kế toán, hóa đơn, chứng từ cho nhóm hộ nhỏ.

Ngành thuế đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong công tác quản lý thuế, đặc biệt là trong việc triển khai hóa đơn điện tử, thu thuế thương mại điện tử và dịch vụ số. Tính đến ngày 15/7, đã có 252.635 cơ sở kinh doanh đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, tăng gấp 2,4 lần so với cuối năm 2024. Trong 6 tháng đầu năm 2025, có 146.032 cơ sở đăng ký, cao gấp 5 lần so với cùng kỳ năm 2024.

Về thu thuế trong lĩnh vực thương mại điện tử và kinh doanh trên nền tảng số, 6 tháng đầu năm 2025 đạt 98.000 tỷ đồng, tăng 58% so với cùng kỳ. Có 163 nhà cung cấp nước ngoài đăng ký kê khai, nộp 5.700 tỷ đồng, tăng 41% so với năm 2024. Ngoài ra, 143.500 hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh thương mại điện tử đã kê khai, nộp thuế với số tiền 1.960 tỷ đồng.

Trong dịch vụ thuế điện tử, tỷ lệ khai thuế trực tuyến đạt trên 99%, với hơn 10 triệu hồ sơ kê khai, tăng 8,3% so với cùng kỳ. Tỷ lệ nộp thuế điện tử cũng đạt trên 99%, với 2,9 triệu giao dịch, tổng số tiền 591.800 tỷ đồng, tăng 7,4% về số giao dịch và 26,3% về số thuế.

Ngành Thuế đang đẩy mạnh cải cách quản lý thuế toàn diện, coi sửa đổi Luật Quản lý thuế là trọng tâm. Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn yêu cầu ngành Thuế phải thi đua hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, nâng cao thu ngân sách và phục vụ người dân, doanh nghiệp.

Cục trưởng Cục Thuế Mai Xuân Thành cho biết, ngành Thuế đề ra 9 nhiệm vụ trọng tâm, bao gồm phấn đấu thu ngân sách vượt chỉ tiêu, triển khai mô hình thuế 3 cấp, xây dựng Luật Quản lý thuế mới và tham gia sửa đổi các luật liên quan. Ngành Thuế cũng áp dụng cơ chế đánh giá công chức qua phản hồi của người nộp thuế, cắt giảm 45% thủ tục hành chính, đổi mới công tác dự báo ngân sách và xây dựng 4 nền tảng gồm lãnh đạo chỉ đạo, cam kết hỗ trợ người nộp thuế, phối hợp liên ngành và nâng cao năng lực nội bộ.

Những nỗ lực của ngành Thuế trong thời gian qua đã góp phần tích cực vào việc nâng cao hiệu quả quản lý thuế, giảm thiểu rủi ro và tăng cường sự tuân thủ của người nộp thuế. Việc triển khai hóa đơn điện tử và thu thuế thương mại điện tử đã giúp ngành Thuế có thêm công cụ để quản lý và thu thuế hiệu quả hơn.

Trong thời gian tới, ngành Thuế sẽ tiếp tục đẩy mạnh cải cách quản lý thuế, nâng cao chất lượng dịch vụ thuế và tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý thuế. Việc sửa đổi Luật Quản lý thuế sẽ giúp ngành Thuế có thêm cơ sở pháp lý để nâng cao hiệu quả quản lý thuế và giảm thiểu rủi ro.

Trước những thách thức và cơ hội trong thời gian tới, ngành Thuế cần tiếp tục phát huy những kết quả tích cực đã đạt được, đồng thời nỗ lực hơn nữa để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Việc nâng cao chất lượng dịch vụ thuế và tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý thuế sẽ giúp ngành Thuế có thêm cơ sở để nâng cao hiệu quả quản lý thuế và giảm thiểu rủi ro.

Ngày 19/7, một số thông tin đáng chú ý về thị trường đã được công bố, bao gồm việc phát hiện một kho thuốc tân dược giả tại Thanh Hoá, thông tin về việc thu hồi khẩn cấp sản phẩm Dầu mù u Thái Dương và gần 32.000 cơ sở áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền tại TP.HCM.

Cụ thể, tại tỉnh Thanh Hoá, Chi cục Quản lý thị trường vừa phối hợp với Công an tỉnh Thanh Hóa khám xét một kho hàng tại phường Hạc Thành và phát hiện nhiều sản phẩm thuốc tân dược, thực phẩm chức năng và mỹ phẩm có dấu hiệu hết hạn sử dụng, chưa được đăng ký lưu hành và có dấu hiệu là hàng giả.

Sau quá trình khám xét, kết quả cho thấy kho hàng chứa 7 nhóm sản phẩm gồm thuốc tân dược, thực phẩm chức năng, mỹ phẩm có dấu hiệu hết hạn sử dụng, chưa được đăng ký lưu hành và có dấu hiệu là hàng giả. Đội Quản lý thị trường số 9, Chi cục Quản lý thị trường Thanh Hóa đã chuyển toàn bộ hồ sơ vụ việc, tang vật vi phạm đến Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an tỉnh Thanh Hóa để điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật.

Quá trình điều tra ban đầu đã dẫn đến việc Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an tỉnh Thanh Hóa ra quyết định khởi tố vụ án hình sự về hành vi buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh và quyết định khởi tố bị can theo quy định của pháp luật.

Về thông tin thu hồi sản phẩm Dầu mù u Thái Dương, Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế, đã ra thông báo yêu cầu thu hồi, tiêu hủy 4 lô sản phẩm trên toàn quốc do không đạt tiêu chuẩn về thể tích và không rõ nguồn gốc xuất xứ. Cơ quan này cũng yêu cầu các Sở Y tế trên cả nước khẩn trương thông báo đến các cơ sở kinh doanh, sử dụng mỹ phẩm ngừng phân phối các lô vi phạm, thu hồi và tiêu hủy toàn bộ sản phẩm. Đồng thời, phối hợp cơ quan chức năng truy tìm nguồn gốc và xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân liên quan.

Tại TP.HCM, tính đến ngày 30/6, đã có 31.462 cơ sở kinh doanh áp dụng hình thức hóa đơn điện tử, với tổng cộng 616 triệu hóa đơn được phát hành. Tổng thu ngân sách nhà nước 6 tháng đầu năm đạt 294.138 tỷ đồng, bằng 58,61% dự toán, tăng 9,58% so với cùng kỳ năm 202 24.

Ngoài ra, thông tin về việc áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền tại TP.HCM đang được triển khai rộng rãi nhằm tăng cường quản lý và ngăn chặn việc buôn bán hàng hóa bất hợp pháp. Từ đó giúp nâng cao hiệu quả quản lý và tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển kinh tế.

Đồng thời, các cơ quan chức năng cũng khuyến cáo người tiêu dùng cần cẩn thận khi mua sắm và lựa chọn sản phẩm, đặc biệt là các sản phẩm thuốc tân dược và mỹ phẩm, để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.

Từ tháng 11/2018, hàng loạt chính sách mới trong các lĩnh vực kinh tế – xã hội sẽ có hiệu lực, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của người dân và hoạt động của doanh nghiệp.

Trong lĩnh vực lao động, Nghị định 121/2018/NĐ-CP của Chính phủ sửa đổi Nghị định 49/2013/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Bộ luật Lao động về tiền lương. Theo đó, doanh nghiệp sử dụng dưới 10 lao động được miễn thủ tục gửi thang lương, bảng lương, định mức lao động cho cơ quan quản lý Nhà nước về lao động cấp huyện nơi đặt cơ sở sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.

Cũng liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp, Nghị định 119/2018/NĐ-CP quy định về các đối tượng được cơ quan thuế cung cấp dịch vụ hóa đơn điện tử miễn phí. Hộ, cá nhân kinh doanh, trừ hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu năm trước từ 3 tỷ đồng trở lên trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, công nghiệp, xây dựng hoặc 10 tỷ đồng trở lên lĩnh vực thương mại, dịch vụ, sẽ được cấp hóa đơn điện tử miễn phí.

Bên cạnh đó, Thông tư 23/2018/TT-NHNN quy định về 7 trường hợp phải thu hồi giấy phép của quỹ tín dụng nhân dân, bao gồm: Quỹ tự nguyện xin giải thể khi có khả năng thanh toán hết các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác; Hồ sơ đề nghị cấp phép của Quỹ có thông tin gian lận để đủ điều kiện được cấp giấy phép;…

Trong lĩnh vực ngân hàng, Nghị định 117/2018/NĐ-CP quy định tương đối chặt chẽ về việc bảo vệ bí mật, thông tin khách hàng tại các ngân hàng. Theo đó, chỉ có 2 trường hợp ngân hàng được cung cấp thông tin khách hàng: Tổ chức khác, cá nhân có quyền yêu cầu cung cấp thông tin khách hàng được quy định tại Bộ luật, Luật, Nghị quyết của Quốc hội; Có sự chấp thuận của khách hàng.

Về vấn đề bán hàng đa cấp, Nghị định 141/2018/NĐ-CP được Chính phủ ban hành ngày 8/10/2018, có hiệu lực từ ngày 25/11/2018. Theo Nghị định này, mức phạt tiền từ 80 – 100 triệu đồng được áp dụng với tổ chức thực hiện một trong các hành vi bán hàng đa cấp bất chính.

Ngoài ra, còn nhiều quy định mới khác có hiệu lực từ tháng 11/2018 như: Thực phẩm chức năng cho trẻ em phải kê khai giá; Hiến máu tình nguyện được nhận quà là dịch vụ khám, chữa bệnh; Các trường phổ thông tiến tới học 2 buổi/ngày; Không sử dụng hình ảnh hút thuốc lá trong phim dành cho trẻ em;…