Chuyển đổi số trong khu vực công đang nổi lên như một yếu tố chiến lược quan trọng trong quá trình cải cách thể chế quốc gia. Việc ứng dụng công nghệ số vào khu vực công không chỉ giúp tối ưu hóa hoạt động của các cơ quan Nhà nước mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân tiếp cận dịch vụ công một cách nhanh chóng và hiệu quả. Tại Diễn đàn ‘Chuyển đổi số khu vực công – Tiền đề cho phát triển kinh tế xã hội’ do Báo Điện tử Tiếng nói Việt Nam tổ chức, các chuyên gia hàng đầu đã tập trung thảo luận về việc đẩy mạnh chuyển đổi số trong khu vực công, khẳng định vai trò quan trọng của nó trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động, cải thiện năng lực cạnh tranh và đảm bảo sự phát triển bền vững.

Các chuyên gia đã chỉ ra rằng quá trình chuyển đổi số trong khu vực công đang đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là về cơ sở hạ tầng công nghệ và nguồn lực. Theo Phó Viện Trưởng Viện Trí Việt IVM – Nguyễn Hữu Thái Hòa, phát triển cơ sở hạ tầng công nghệ tại các cơ quan Nhà nước còn nhiều lạc hậu, ngân sách dành cho chuyển đổi số thường bị giới hạn, và việc triển khai hạ tầng như trung tâm dữ liệu, mạng lưới 5G, hoặc phần mềm quản lý đòi hỏi chi phí lớn. Ngoài ra, khu vực công thường gặp khó khăn trong việc thu hút và giữ chân nhân tài công nghệ do mức lương không cạnh tranh so với khu vực tư nhân.

尽管 những thách thức này, chuyển đổi số cũng mở ra cơ hội lớn trong việc nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng dịch vụ công của đất nước. Các công cụ như hệ thống quản lý văn bản điện tử, chữ ký số, hoặc quy trình phê duyệt trực tuyến giúp giảm thời gian xử lý công việc, cho phép người dân nộp hồ sơ mà không cần đến cơ quan hành chính. Việc thực hiện chuyển đổi số để cải thiện chất lượng dịch vụ công trực tuyến và cung cấp các dịch vụ công ở mức độ 3 và 4 sẽ giúp người dân và doanh nghiệp thực hiện các thủ tục hành chính mọi lúc, mọi nơi, từ đăng ký kinh doanh, cấp giấy phép xây dựng, đến nộp thuế trực tuyến.

Tiến trình tiếp theo của chuyển đổi số sẽ là hướng tới cá nhân hóa dịch vụ, với dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo có thể được sử dụng để phân tích nhu cầu của người dân, từ đó cung cấp dịch vụ phù hợp hơn. Tại diễn đàn, các chuyên gia cũng thảo luận về việc chống tham nhũng và tăng cường sự minh bạch trong quản lý Nhà nước thông qua các nền tảng số hóa. Hệ thống số hóa giúp công khai ngân sách, kế hoạch phát triển, hoặc các quyết định hành chính, tăng cường sự giám sát của người dân.

Để đẩy mạnh chuyển đổi số trong khu vực công, các chuyên gia cũng đưa ra giải pháp về đầu tư hạ tầng công nghệ, tăng ngân sách cho việc nâng cấp cơ sở hạ tầng số, và xây dựng các chương trình đào tạo kỹ năng số cho cán bộ, công chức. Khuyến khích các doanh nghiệp công nghệ tham gia phát triển giải pháp số cho khu vực công, như ứng dụng AI, blockchain… Chuyển đổi số khu vực công sẽ khó tạo ra đột phá thực chất nếu chỉ được nhìn nhận như một nhiệm vụ công nghệ đơn thuần. Việc tích hợp chuyển đổi số vào quá trình cải cách kinh tế – thể chế sẽ giúp phát huy vai trò là một ‘nền tảng tăng trưởng mới’.

Chuyển đổi số trong khu vực công tại Việt Nam đang gặp phải nhiều thách thức và rào cản đáng kể. Theo đánh giá của ông Nguyễn Hữu Thái Hòa, Phó Viện trưởng Viện Trí Việt IVM – VUSTA, Chủ tịch VDIC, Trung tâm Thông tin Truyền thông số Việt Nam của Hội Truyền Thông Số, việc chuyển đổi số chỉ thực sự hiệu quả khi được gắn kết chặt chẽ với cải cách thể chế, quản trị và đo lường hiệu quả sử dụng nguồn lực công. Nếu không, rất khó để tạo ra những đột phá thực chất.

Một trong những rào cản lớn mà ông Hòa chỉ ra là hạ tầng công nghệ thông tin tại các cơ quan Nhà nước còn rất lạc hậu, thiếu sự đồng bộ và khả năng tích hợp. Nhiều cơ quan vẫn sử dụng hệ thống lưu trữ dữ liệu rời rạc, không tương thích, gây ra khó khăn lớn cho việc kết nối và chia sẻ thông tin giữa các bộ, ngành và địa phương. Sự thiếu đồng bộ và thống nhất trong kiến trúc công nghệ thông tin khiến việc kết nối dữ liệu dân cư, thuế, y tế, tài chính… trở thành một bài toán khó, dù đã có những đầu tư lớn trong nhiều năm qua.

Tổng mức đầu tư cho các chương trình chuyển đổi số trong khu vực công đã lên tới hàng nghìn tỷ đồng, bao gồm đầu tư vào hạ tầng dữ liệu dân cư, căn cước công dân gắn chip, Cổng dịch vụ công quốc gia, nền tảng số ngành dọc… Tuy nhiên, thực trạng cho thấy sự phân bổ ngân sách không đều giữa trung ương và địa phương đã khiến các cấp cơ sở gặp khó khăn trong việc triển khai đồng bộ các chương trình chuyển đổi số.

Ngoài ra, chuyển đổi số trong khu vực công còn đối mặt với thách thức về nhân lực công nghệ cao. Các chuyên gia giỏi về trí tuệ nhân tạo, an ninh mạng, phân tích dữ liệu thường có xu hướng lựa chọn làm việc trong khu vực tư nhân hoặc các công ty công nghệ lớn do chính sách lương thưởng hấp dẫn. Trong khi đó, cán bộ, công chức tại nhiều cơ quan hành chính, đặc biệt ở cấp huyện, xã, còn thiếu kỹ năng số, cũng như thiếu động lực và tâm thế để thích nghi với công nghệ mới.

Một thách thức khác mà ông Hòa nhấn mạnh là nguy cơ tấn công mạng ngày càng tăng khi dữ liệu nhạy cảm như thông tin công dân, tài chính, y tế… được số hóa và lưu trữ tập trung, nhưng lại thiếu các lớp bảo vệ pháp lý và công nghệ tương xứng. Hiện hệ thống pháp luật về bảo mật dữ liệu, an toàn thông tin, lưu trữ số… vẫn chưa bắt kịp tốc độ phát triển của công nghệ, gây ra khoảng trống trong việc xử lý sự cố và đảm bảo niềm tin số cho người dân.

Để tháo gỡ những nút thắt hiện nay, ông Hòa đề xuất một số giải pháp quan trọng. Thứ nhất, cần tăng ngân sách để đầu tư vào hạ tầng số và phát triển nguồn nhân lực số cho khu vực công. Thứ hai, cần khuyến khích các doanh nghiệp công nghệ tham gia cung cấp giải pháp số cho khu vực công. Thứ ba, việc xây dựng một trung tâm giám sát an ninh mạng quốc gia là cần thiết để nâng cao khả năng bảo vệ an ninh mạng. Cuối cùng, cần ban hành một khung pháp lý chặt chẽ về bảo mật dữ liệu, quyền riêng tư và lưu trữ số để đảm bảo môi trường pháp lý an toàn cho việc chuyển đổi số trong khu vực công.

Chuyển đổi số là một quá trình phức tạp đòi hỏi sự lãnh đạo chiến lược và tầm nhìn dài hạn. Thành công của Đan Mạch trong lĩnh vực này không chỉ đến từ hệ thống chính sách công ưu việt mà còn nhờ vào sự đầu tư vào công nghệ và đổi mới. Với kinh nghiệm 25 năm trong chuyển đổi số quản trị công, bắt đầu từ năm 2001, Đan Mạch đã xây dựng một nền tảng vững chắc cho sự phát triển của chính phủ điện tử.

Ông Nicolai Prytz, Đại sứ Đan Mạch tại Việt Nam, cho biết hành trình số hóa của Đan Mạch đã bắt đầu từ rất lâu. Đến nay, Đan Mạch đã trở thành quốc gia tiên tiến nhất về chính phủ điện tử, cung cấp dịch vụ số cho công dân và doanh nghiệp. Quá trình này bao gồm sự tham gia của chính quyền trung ương, 5 chính quyền khu vực và 98 chính quyền địa phương, với chiến lược chung được cập nhật theo chu kỳ 4 năm một lần.

Việt Nam hiện đang ở giai đoạn phát triển quan trọng, hướng tới mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045. Để đạt được mục tiêu này, Việt Nam cần cải cách hành chính toàn diện, đặc biệt là đẩy mạnh chuyển đổi số trong khu vực công. Trong năm 2024, Việt Nam đặt trọng tâm vào phát triển kinh tế số với 4 trụ cột là công nghiệp công nghệ thông tin; số hóa các ngành kinh tế; quản trị số và dữ liệu số làm động lực cho tăng trưởng và phát triển xã hội nhanh, bền vững.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng một trong những vấn đề nổi cộm của quá trình thúc đẩy chuyển đổi số trong quản trị công là phải xây dựng năng lực cho cả bộ máy hành chính và cả những người sử dụng dịch vụ hành chính công. Ông Anders Windinge, Cố vấn trưởng chính quyền thành phố Copenhaghen – Đan Mạch, cho rằng quy định pháp lý bắt buộc tất cả các cơ quan công quyền phải sử dụng và giao tiếp bằng phương thức số chính là thành tựu mang tính đột phá nhất.

Để bộ máy hành chính công hoạt động hiệu quả, đáp ứng được nhu cầu của người dân, Đan Mạch đã tiến hành sắp xếp nhân sự phù hợp và áp dụng phân quyền để các cấp địa phương có thể đưa ra quyết định. Điều này giúp người dân cảm thấy có tiếng nói hơn trong các chính sách và dịch vụ công.

Đan Mạch là quốc gia có nền kinh tế thị trường xã hội phát triển, thu nhập bình quân đầu người ở mức cao, với chỉ số hạnh phúc cao nhất thế giới. Mô hình phát triển của Đan Mạch có nét tương đồng với mô hình phát triển mà Việt Nam đang thực hiện, như đề cao vai trò quản trị quốc gia của nhà nước đối với điều tiết nền kinh tế thị trường, chú trọng đến an sinh, phúc lợi xã hội, bình đẳng, công bằng xã hội và không để ai bị bỏ lại phía sau.

Có thể thấy, kinh nghiệm của Đan Mạch trong chuyển đổi số quản trị công là một tấm gương sáng cho nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Việc học hỏi và áp dụng các kinh nghiệm này vào thực tiễn sẽ giúp Việt Nam đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số và đạt được mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045.

Thêm vào đó, để thúc đẩy chuyển đổi số trong quản trị công, Việt Nam cần chú trọng vào việc xây dựng năng lực cho cả bộ máy hành chính và cả những người sử dụng dịch vụ hành chính công. Việc áp dụng các công nghệ số và phương thức làm việc mới sẽ giúp tăng cường hiệu quả và chất lượng của các dịch vụ công.

Trong quá trình chuyển đổi số, việc đảm bảo an toàn thông tin và bảo mật dữ liệu cũng là một yếu tố quan trọng. Việt Nam cần chú trọng vào việc xây dựng các hệ thống bảo vệ và ứng phó với các mối đe dọa an ninh mạng.

Chuyển đổi số trong khu vực công đang ngày càng trở thành một phần quan trọng trong quá trình cải cách thể chế quốc gia. Việc ứng dụng công nghệ số vào khu vực công không chỉ giúp tối ưu hóa hoạt động của các cơ quan Nhà nước mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân tiếp cận dịch vụ công một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn.

Theo các chuyên gia, chuyển đổi số trong khu vực công hiện nay không chỉ là một yêu cầu mà còn là một điều kiện cần thiết để nâng cao năng lực quản trị, hiện đại hóa nền hành chính và tối ưu hóa hiệu quả sử dụng nguồn lực công. Nghị quyết số 57-NQ/TW đã đề ra định hướng đột phá về thể chế để phát triển khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Điều này không chỉ đặt ra những mục tiêu dài hạn mà còn định vị lại vai trò của khu vực công trong hệ sinh thái số quốc gia.

อย่างไรก็ตาม, việc triển khai chuyển đổi số trong khu vực công vẫn còn nhiều thách thức cần phải vượt qua. Các chuyên gia chỉ ra rằng việc phát triển cơ sở hạ tầng công nghệ tại các cơ quan Nhà nước còn rất hạn chế, nhiều nơi vẫn sử dụng các hệ thống công nghệ cũ và không đồng bộ. Điều này gây ra khó khăn lớn trong việc tích hợp các giải pháp số hóa mới. Ngoài ra, ngân sách dành cho chuyển đổi số thường bị giới hạn, đặc biệt là ở các địa phương hoặc cơ quan cấp cơ sở.

Ngành Ngân hàng là một trong những bộ ngành tiên phong trong chuyển đổi số và đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã tích cực hoàn thiện khuôn khổ pháp lý để tạo điều kiện thúc đẩy quá trình chuyển đổi số ngành Ngân hàng. Hiện đã có 63 tổ chức tín dụng triển khai ứng dụng thẻ CCCD gắn chip tại quầy và 57 tổ chức tín dụng triển khai ứng dụng thẻ CCCD gắn chip qua mobile app. Bên cạnh đó, ngành Ngân hàng đã chủ động kết nối trực tiếp với Cổng Dịch vụ công Quốc gia, triển khai đa dạng các giải pháp thanh toán, tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân thanh toán trực tuyến phí, lệ phí, thuế và các nghĩa vụ tài chính.

尽管取得了 nhiều kết quả tích cực, vẫn còn nhiều thách thức trong triển khai chuyển đổi số ngành Ngân hàng. Sự phát triển nhanh của công nghệ, gia tăng rủi ro an ninh mạng, khuôn khổ pháp lý, cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực và sự thay đổi văn hoá tổ chức là một số thách thức cần phải được giải quyết.

Trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm trong chuyển đổi số. Điều này nhằm cùng với các bộ, ngành xây dựng một nền hành chính công hiện đại, thuận tiện, tạo tiền đề mới cho phát triển kinh tế, xã hội.