Trong bối cảnh thị trường lao động ngày càng cạnh tranh, việc lựa chọn ngành học đã trở thành một quyết định chiến lược quan trọng cho tương lai. Viện CFA và Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York đã công bố những phát hiện mới về ngành tài chính và các ngành học khác. Những phát hiện này đã chỉ ra sự dịch chuyển trong tiêu chí tuyển dụng và nhu cầu lao động trên thị trường.

Ngành tài chính, vốn được xem là ‘con đường vàng’ đến sự ổn định và thu nhập cao, đang dần mất vị thế trước các ngành học ít được chú ý như dinh dưỡng, xây dựng, nông nghiệp. Báo cáo của Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York đã chỉ ra sự trỗi dậy của các ngành nhân văn, lĩnh vực lâu nay bị xem là ‘kém thực dụng’. Điều này cho thấy thị trường lao động đang có sự dịch chuyển trong tiêu chí tuyển dụng.

Theo kết quả khảo sát của Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York, các ngành học đại học có tỷ lệ thất nghiệp thấp nhất tại Mỹ bao gồm: Khoa học dinh dưỡng (0,4%), Dịch vụ xây dựng (0,7%), Khoa học động thực vật (1%), Kỹ thuật xây dựng (1%), Giáo dục đặc biệt (1%), Nông nghiệp (1,2%), Giáo dục mầm non (1,3%), Kỹ thuật hàng không vũ trụ (1,4%), Điều dưỡng (1,4%), và Khoa học trái đất (1,5%). Những số liệu này cho thấy các ngành STEM như khoa học máy tính, từng là điểm nóng tuyển dụng trong suốt giai đoạn hậu đại dịch, cũng ghi nhận tỷ lệ thất nghiệp cao.

Trong khi đó, nhu cầu tuyển dụng sinh viên tốt nghiệp các ngành khoa học xã hội và nhân văn lại đang gia tăng. Sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) đang góp phần làm đảo lộn những định hướng nghề nghiệp truyền thống. Nếu trước đây, các ngành công nghệ và tài chính được xem là ‘vùng đất hứa’ thì nay, nhu cầu về tư duy sáng tạo, khả năng giao tiếp, xử lý tình huống – những kỹ năng đặc trưng của khối ngành nhân văn – lại ngày càng được đề cao.

Ông Peter Watkins, Giám đốc cao cấp phụ trách chương trình đại học của Viện CFA, cho rằng AI đang thay đổi cả giá trị của tấm bằng đại học. Ông Robert Goldstein, Giám đốc vận hành của tập đoàn BlackRock, cũng thẳng thắn thừa nhận công ty đang ưu tiên tuyển dụng sinh viên các ngành như lịch sử, văn học Anh – những người có khả năng tư duy tổng hợp, phân tích sâu sắc và linh hoạt trong môi trường công nghệ biến đổi.

Trong bối cảnh AI dần đảm nhiệm các công việc mang tính kỹ thuật, khả năng ‘làm người’ – với tư duy phản biện, sáng tạo và cảm xúc – trở thành lợi thế cạnh tranh mới. Lựa chọn ngành học cần cân bằng giữa đam mê và thực tế. Kết quả khảo sát và số liệu thực tế đều cho thấy sinh viên ngày nay ngày càng thực tế hơn trong việc lựa chọn ngành học.

Tuy nhiên, điều đó không đồng nghĩa với việc chỉ nên chọn ngành ‘hot’. Ngược lại, những ngành tưởng chừng ít ‘ăn khách’ lại đang khẳng định vai trò ngày càng quan trọng trong kỷ nguyên AI. Thị trường lao động đang không ngừng biến động. Một ngành có thể là ‘ngôi sao’ hôm nay nhưng trở nên dư thừa chỉ sau vài năm.

Chính vì vậy, các bạn trẻ cần hiểu rõ thế mạnh, sở thích của bản thân, đồng thời cập nhật thường xuyên thông tin về nhu cầu nhân lực và xu hướng nghề nghiệp trong tương lai. Chọn ngành học không chỉ là bước khởi đầu cho sự nghiệp, mà còn là quyết định chiến lược về đầu tư cá nhân.

Trong bối cảnh AI và công nghệ số đang làm thay đổi sâu sắc thị trường lao động, một tấm bằng đại học chỉ phát huy giá trị khi nó được lựa chọn dựa trên sự kết hợp hài hòa giữa đam mê, năng lực cá nhân và hiểu biết thực tế về xu hướng nghề nghiệp. Học sinh, sinh viên cần hướng tới sự linh hoạt, khả năng thích ứng và tư duy dài hạn – những yếu tố ngày càng được các nhà tuyển dụng đánh giá cao.

Sinh viên ngành Công nghệ thông tin (CNTT) hiện đang đối mặt với áp lực chuyển mình nhanh chóng để thích nghi với sự phát triển như vũ bão của trí tuệ nhân tạo (AI). Sự thay đổi này không chỉ đến từ việc cạnh tranh việc làm với bạn bè, mà còn từ cuộc đua với chính công nghệ mà họ đang theo đuổi.

Nguyễn Thị Giang, sinh viên năm cuối ngành Khoa học Máy tính tại Đại học Bách khoa Hà Nội, chia sẻ rằng cảm giác bị công nghệ ‘đuổi kịp’ hoặc vượt mặt hiện hữu mỗi ngày. Họ không chỉ phải hoàn thành đồ án tốt nghiệp, tìm nơi thực tập, mà còn phải đối mặt với những câu hỏi lớn về tương lai khi AI đang thay đổi nhanh chóng. Theo Giang, sinh viên ngành IT hiện nay có thể chia thành ba nhóm tâm lý: nhóm hoang mang, mất phương hướng; nhóm bị động, chờ đợi; và nhóm chủ động, chủ động học cách dùng công cụ mới và tham gia các dự án thực tế.

Anh Nguyễn Đức Thiện, lập trình viên tại công ty TNHH Công nghệ và Giáo dục Medoo, cho rằng sự xuất hiện của AI không chỉ là xu hướng mà đã trở thành một phần tất yếu trong công việc. AI có thể giúp kiểm tra, đánh giá, tái cấu trúc mã nguồn, thậm chí code thay cho lập trình viên. Tuy nhiên, điều đó cũng đòi hỏi lập trình viên phải tư duy sâu hơn, hiểu rõ logic hệ thống và nắm được bối cảnh tổng thể của dự án.

Bà Trần Hồng, Giám đốc nhân sự tại Công ty Cổ phần Nhân lực Quốc tế HRI (HRI Group), cho rằng sinh viên mới ra trường ngành IT đã giảm cơ hội việc làm rõ rệt, khoảng 50%. Ngay cả cơ hội thực tập cũng đã không còn nhiều như trước đây. AI đang thay đổi sâu sắc cách doanh nghiệp tuyển người từ số lượng cho tới tiêu chí lựa chọn.

Doanh nghiệp hiện tại cần nhiều hơn một người làm chuyên môn mà không biết vận dụng công nghệ, không chỉ những người đã có kinh nghiệm, mà áp dụng ngay cả với các sinh viên mới ra trường. Các bạn cần biết vận dụng AI để tối ưu công việc, chủ động học hỏi, và sẵn sàng thích nghi với thay đổi nhanh chóng của công nghệ.

Do đó, ngoài kiến thức chuyên ngành, sinh viên cần rèn luyện kỹ năng mềm, khả năng tự học, làm việc từ xa, giao tiếp quốc tế và quản lý công việc hiệu quả. Kinh nghiệm làm dự án thực tế, thành tích trong các cuộc thi học thuật hoặc đóng góp mã nguồn mở cũng là điểm cộng lớn khi ứng tuyển vào các vị trí công việc.

Trí tuệ nhân tạo không đơn thuần là cơn bão quét qua ngành CNTT, mà còn là cơn sóng ngầm đang âm thầm định hình lại chuẩn mực mới của thị trường lao động. Trong bối cảnh đó, sinh viên IT không thể tiếp tục học theo lối mòn, không thể chỉ dựa vào giáo trình hay tấm bằng đại học.

Thay vì sợ bị thay thế, sinh viên nên tập trung làm chủ công nghệ, bắt đầu từ chính nền tảng kiến thức vững, khả năng tự học, tư duy phản biện và kỹ năng giải quyết vấn đề. Đừng quá phụ thuộc vào AI như một ‘phao cứu sinh’, mà hãy coi nó như một cộng sự thông minh giúp mình nâng cao năng suất và sáng tạo.

Trong bối cảnh thị trường lao động đang ngày càng cạnh tranh và chuyển dịch mạnh mẽ theo xu hướng số hóa, việc trang bị sớm kiến thức và kỹ năng công nghệ tiên tiến không chỉ mang lại lợi thế cạnh tranh cho sinh viên mà còn mở ra nhiều cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn trong nhiều lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế.

Hiện nay, phương pháp học tập mới đã không chỉ dừng lại ở việc cung cấp kiến thức hay tương tác một chiều, mà đã có nhiều đổi mới tích cực, đặc biệt là đối với những sinh viên thuộc nhóm ngành công nghệ. Các phương pháp giáo dục mới lấy người học làm trung tâm và đẩy mạnh các hoạt động trải nghiệm, ứng dụng thực tiễn đang ngày càng được áp dụng và mở rộng trong môi trường sư phạm.

Chương trình Samsung Innovation Campus (SIC) là một điển hình cho phương pháp giáo dục mới này. Các buổi học của SIC được triển khai theo hình thức học tập lấy sinh viên làm trung tâm. Sinh viên được tiếp nhận và trao đổi kiến thức lý thuyết từ giảng viên hướng dẫn, sau đó làm việc nhóm để áp dụng kiến thức vào thực tế.

Bạn Nguyễn Văn Thắng, sinh viên chuyên ngành Kỹ thuật máy tính của Đại học Bách Khoa Hà Nội, chia sẻ về trải nghiệm học tập trong chương trình SIC. Theo Thắng, việc được áp dụng kiến thức lý thuyết vào phần thực hành trong cùng một buổi học mang lại rất nhiều điều hữu ích. Việc này giúp sinh viên nhớ lâu, nhớ sâu và có thêm nhiều kinh nghiệm thực tiễn.

TS Lê Thanh Long, Trưởng khoa Khoa học máy tính – Trường Khoa học máy tính, Đại học Duy Tân, cho rằng việc tham gia những khóa học hữu ích như SIC sẽ giúp sinh viên có định hướng rõ ràng và thêm vững tâm khi theo đuổi đam mê, đặc biệt là đam mê trong lĩnh vực công nghệ. Nội dung giảng dạy trong chương trình SIC tập trung vào các nội dung công nghệ cốt lõi, có tính ứng dụng cao, được chọn lọc từ nhu cầu thực tiễn của ngành công nghiệp4.0.

Trong bối cảnh thị trường lao động đang ngày càng cạnh tranh, việc được trang bị sớm các kiến thức và kỹ năng công nghệ tiên tiến không chỉ mang đến lợi thế cạnh tranh cho sinh viên mà còn mở ra nhiều cánh cửa nghề nghiệp hấp dẫn ở đa dạng các lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế. Chương trình học dành riêng cho các bạn sinh viên đang theo học tại các trường Đại học, khóa học của Samsung Innovation Campus hướng đến mục tiêu nâng cao kỹ năng AI, Big Data, và IoT, phát triển khả năng giải quyết vấn đề và sáng tạo, chuẩn bị nghề nghiệp cho sinh viên trên thị trường quốc tế.

Từ khi được ra mắt tại Việt Nam năm 2019 đến nay, đã có 12.000 học sinh, sinh viên đến từ 95 trường học tại 21 tỉnh thành trên cả nước được đào tạo và phát triển năng lực công nghệ cao từ dự án Samsung Innovation Campus của Samsung Việt Nam. Samsung đang thực hiện nhiều hoạt động trách nhiệm xã hội để tri ân tình cảm và sự ủng hộ của người dân Việt Nam, đặc biệt là sự hỗ trợ tích cực của chính phủ. Các hoạt động trách nhiệm xã hội của Samsung không chỉ nâng cao năng lực cạnh tranh căn bản cho Việt Nam mà còn kết nối với đào tạo lãnh đạo tương lai.

Cô Tô Liên, một giáo viên cấp 3 có 30 năm kinh nghiệm giảng dạy tại Trung Quốc, đã đưa ra những quan điểm thú vị về việc học sinh ‘khó bảo’ có thể trở thành những người thành công trong tương lai. Với kinh nghiệm chủ nhiệm hàng chục lớp học và tiếp xúc với nhiều thế hệ học sinh, cô Liên đã nhận ra rằng một số học sinh từng bị đánh giá là cá biệt lại đạt được nhiều thành tựu khi trưởng thành.

Cô Liên đưa ra 5 lý do giải thích cho hiện tượng này. Thứ nhất, các học sinh này không phù hợp với cách học truyền thống, nhưng lại giỏi thích nghi với môi trường thực tế. Chúng không giỏi học thuộc, không ngồi yên suốt 45 phút, hoặc thường xuyên đặt câu hỏi gây tranh cãi, nhưng khi bước ra ngoài xã hội, những điểm này lại trở thành lợi thế.

Thứ hai, các em có khả năng quan sát tâm lý và phản ứng của người khác. Những học sinh từng bị nhắc nhở nhiều lần thường rất nhạy với thái độ của giáo viên, bạn bè, người lớn xung quanh. Khả năng quan sát và phản ứng linh hoạt đó giúp các em dễ thích nghi, biết cách điều chỉnh hành vi, biết tạo thiện cảm khi cần thiết.

Thứ ba, các em có động lực mạnh mẽ để khẳng định bản thân. Không ít học sinh từng bị đánh giá thấp lại có tinh thần vượt lên hoàn cảnh rất mạnh mẽ. Các em muốn chứng minh rằng mình có thể thành công theo cách riêng.

Thứ tư, các em có trải nghiệm thất bại sớm nên trưởng thành nhanh hơn. Học sinh bị nhắc nhở nhiều, bị điểm kém, từng bị kỷ luật… là những người va vấp sớm. Những trải nghiệm đó giúp các em rèn luyện sự kiên cường và khả năng ứng phó với nghịch cảnh.

Thứ năm, các em dám thử, dám sai và học hỏi từ chính những sai lầm. Không bị ràng buộc bởi các chuẩn mực khắt khe, một số học sinh cá tính dám thử làm việc từ sớm, thử kinh doanh, thử những con đường ít người chọn.

Cô Liên nhấn mạnh rằng, là người làm nghề giáo, cô luôn mong học sinh của mình được phát triển trong môi trường lành mạnh, rèn luyện cả kiến thức và đạo đức. Tuy nhiên, sau nhiều năm quan sát, cô nhận ra rằng việc đánh giá một học sinh chỉ dựa vào thái độ trong lớp hay điểm số chưa hẳn đã phản ánh hết tiềm năng của các em. Mỗi học sinh có một con đường riêng, và sự thành công trong cuộc sống đôi khi đến từ chính những khác biệt từng bị xem là vấn đề.

Mentoring – Dòng suối chảy ngầm trong văn hóa doanh nghiệp Việt

Trong thời đại biến động hiện nay, mentoring và coaching đã trở thành từ khóa quen thuộc trong các chương trình phát triển con người và xây dựng thế hệ kế thừa. Tại Việt Nam, mentoring đang âm thầm phát triển như một dòng suối chảy ngầm dưới nền văn hóa doanh nghiệp. Sự phát triển của mentoring tại Việt Nam không chỉ dừng lại ở các chương trình đào tạo, mà còn lan tỏa trong các tổ chức và doanh nghiệp như một phương pháp phát triển con người và xây dựng đội ngũ kế thừa.

Bà Lê Thị Thanh Lâm, nguyên Phó tổng giám đốc Công ty CP Sài Gòn Food, là một trong những người tiên phong trong việc triển khai mentoring tại Việt Nam. Với kinh nghiệm thực tế và kỹ năng lãnh đạo, bà đã xây dựng các câu lạc bộ Mentoring tại Sài Gòn Food, Hội đồng Tư vấn Hỗ trợ Khởi nghiệp Quốc gia – phía Nam và Hội Nữ Doanh Nhân TP.HCM (HAWEE). Những đóng góp của bà Lâm đã giúp lan tỏa giá trị của mentoring đến với nhiều người, đặc biệt là trong lĩnh vực kinh doanh và quản lý.

Theo bà Lâm, mentoring đã thay đổi cách làm việc và sống của bà. “Ba từ khóa quan trọng nhất tôi áp dụng là: định hướng, dẫn dắt và đồng hành”, bà chia sẻ. Mentoring giúp rèn luyện kỹ năng lãnh đạo hiệu quả, biết lắng nghe, đặt câu hỏi, xây dựng lòng tin và tạo không gian an toàn để người khác dám chia sẻ thật lòng. Qua đó, người mentee có thể phát triển kỹ năng và tự tin để đạt được mục tiêu của mình.

Cuốn sách “Người cố vấn” của bà Lâm là một trong những cuốn sách đầu tiên về mentoring do người Việt viết. Cuốn sách này không chỉ chia sẻ kinh nghiệm thực tế mà còn lan tỏa sâu rộng những giá trị của mentoring đến với nhiều người. Việc xuất bản cuốn sách này đánh dấu một mốc quan trọng trong sự phát triển của mentoring tại Việt Nam, khẳng định sự quan tâm và nhu cầu của người đọc về chủ đề này.

Trong thời đại biến động, một người mentor giỏi cần hội đủ bốn yếu tố cốt lõi: kinh nghiệm thực tế, kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng đặt câu hỏi và kỹ năng kể chuyện. Mentoring không chỉ giúp người trẻ phát triển mà còn giúp người lãnh đạo trưởng thành hơn. Người mentor không chỉ truyền đạt kiến thức và kinh nghiệm, mà còn giúp người mentee phát triển kỹ năng và tự tin để đạt được mục tiêu của mình.

Mentoring cũng là một phương pháp phát triển con người và xây dựng đội ngũ kế thừa trong tổ chức. Với tính kế thừa liên tục, mentoring giúp truyền lại kinh nghiệm, kỹ năng và tinh thần học hỏi giữa các thế hệ. Qua đó, các tổ chức và doanh nghiệp có thể xây dựng đội ngũ kế thừa vững chắc, đáp ứng nhu cầu phát triển trong tương lai.

Tương lai của lĩnh vực mentoring và coaching tại Việt Nam sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Mentoring sẽ trở thành một nét văn hóa trong các tổ chức, giúp xây dựng đội ngũ kế thừa và phát triển nhân lực bền vững. Khi các tổ chức và doanh nghiệp tại Việt Nam ngày càng quan tâm đến mentoring, sẽ có nhiều cơ hội cho người Việt Nam phát triển kỹ năng và đạt được mục tiêu của mình.

Như vậy, mentoring đang âm thầm phát triển như một dòng suối chảy ngầm dưới nền văn hóa doanh nghiệp Việt. Với sự đóng góp của các chuyên gia và tổ chức, mentoring sẽ tiếp tục lan tỏa và trở thành một phần quan trọng trong văn hóa doanh nghiệp Việt Nam.

Vai trò của hiệp hội, doanh nghiệp và cơ quan báo chí trong xây dựng và phản biện chính sách là yếu tố quan trọng không thể thiếu trong quá trình phát triển kinh tế – xã hội của một quốc gia. Việc xây dựng và thực thi chính sách hiệu quả đòi hỏi sự tham gia tích cực và phối hợp chặt chẽ giữa các bên. Tại diễn đàn “Vai trò của hiệp hội, doanh nghiệp và cơ quan báo chí trong xây dựng và phản biện chính sách”, các chuyên gia đã tập trung thảo luận về những vai trò then chốt cũng như đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của hiệp hội, doanh nghiệp và cơ quan báo chí trong lĩnh vực này.

Trước hết, các hiệp hội cần nâng cao năng lực nghiên cứu và phản biện chính sách để có thể cung cấp những tư liệu, ý kiến chuyên môn bổ ích cho quá trình xây dựng và hoàn thiện chính sách. Vai trò này không chỉ giúp cho việc hoạch định chính sách trở nên sát thực và hiệu quả hơn mà còn tạo ra sự gắn kết giữa hiệp hội, doanh nghiệp và các cơ quan quản lý nhà nước. Đồng thời, báo chí cũng đóng vai trò không thể thiếu trong việc tuyên truyền các chính sách, phản biện xã hội và là cầu nối hữu hiệu giữa các bên trong quá trình kiến tạo chính sách.

Các chuyên gia tại diễn đàn đã nhấn mạnh rằng việc tiếp tục cải cách thể chế, hoàn thiện môi trường kinh doanh cần sự chung tay của toàn hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp, người dân, nhà khoa học và các cơ quan báo chí, truyền thông. Sự phối hợp và đồng lòng này là chìa khóa để tạo ra những thay đổi tích cực và bền vững trong quá trình phát triển của đất nước.

Báo chí, với vai trò là một thành phần quan trọng của hệ thống truyền thông, cần thực hiện tốt chức năng phản biện xã hội. Tuy nhiên, để tiếng nói của báo chí có trọng lượng và khách quan, các cơ quan báo chí cần tập trung vào phản biện một cách trọng tâm. Điều này không chỉ giúp nâng cao chất lượng phản biện mà còn góp phần lan tỏa thông tin chính xác, thúc đẩy việc thực thi chính sách vào thực tiễn. Việc báo chí hoàn thiện vai trò song song như ‘người đưa tin’, ‘người phản biện’, và ‘người kết nối dữ liệu, tiếng nói đa chiều’ sẽ giúp tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong quá trình xây dựng và thực thi chính sách.

Một yếu tố quan trọng khác được các chuyên gia đề cập đến là sự cần thiết của mô hình ‘tam giác phối hợp’ giữa doanh nghiệp, báo chí và hiệp hội trong xây dựng và phản biện chính sách. Mô hình này giúp đảm bảo rằng tiếng nói của doanh nghiệp, hiệp hội và báo chí được lắng nghe và tiếp thu một cách có hiệu quả. Thông qua sự phối hợp này, quá trình xây dựng chính sách sẽ trở nên toàn diện và chặt chẽ hơn, từ đó giúp chính sách được thực thi một cách hiệu quả trong thực tiễn.

Tổng kết lại, sự tham gia tích cực và phối hợp chặt chẽ giữa hiệp hội, doanh nghiệp và cơ quan báo chí là những yếu tố quan trọng trong việc xây dựng và phản biện chính sách. Qua việc nâng cao năng lực phản biện, hoàn thiện vai trò của mình và áp dụng các mô hình phối hợp hiệu quả, các bên có thể góp phần vào việc tạo ra một môi trường kinh doanh lành mạnh, chính sách công hiệu quả và bền vững.