Chiều ngày 17/7, tại Hà Nội, Sở Công Thương TP.HCM đã phối hợp với báo Tuổi Trẻ tổ chức tọa đàm ‘Động lực phát triển công nghiệp TP.HCM – Từ tiềm năng đến hành động’. Diễn đàn này nhằm tìm lời giải đáp cho những thách thức và cơ hội trong việc phát triển công nghiệp của TP.HCM mới.

Ông Đỗ Thiên Anh Tuấn, giảng viên Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, cho rằng siêu đô thị TP.HCM cần tái cấu trúc không gian công nghiệp theo nguyên tắc ‘phân vai’. Theo đó, TP.HCM cũ sẽ giữ vai trò bộ não trung tâm R&D, tài chính, điều phối sản xuất. Trong khi đó, Bình Dương – Đồng Nai sẽ là cực sản xuất công nghệ cao, Bà Rịa – Vũng Tàu là trung tâm cảng biển và công nghiệp năng lượng, và Long An là trung tâm chế biến nông sản gắn liền ĐBSCL.

TS Huỳnh Thanh Điền, ĐH Nguyễn Tất Thành, gọi đây là ‘trục lõi chuỗi giá trị công nghiệp’, với TP.HCM mở rộng làm hạt nhân dẫn dắt – từ thiết kế, sản xuất đến logistics. Tuy nhiên, để trục này vận hành, ông nhấn mạnh cần một cơ quan đủ quyền lực ‘chủ xị’ liên kết vùng.

TS Trương Minh Huy Vũ, viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM, chỉ rõ bài toán quy hoạch giá đất công nghiệp khu TP cũ cao khiến doanh nghiệp ngán ngại. Theo ông, cần phải mở rộng sang Bình Chánh, Củ Chi, quy hoạch các cụm công nghiệp đan xen đô thị, nơi người lao động được sống, làm việc, học tập trong một không gian chung.

Bên cạnh đó, ông Vũ đặc biệt lưu ý đến vai trò của công nghiệp biển và năng lượng tái tạo trong chiến lược phát triển mới. Với đường bờ biển dài từ Cần Giờ đến Xuyên Mộc, TP.HCM có thể phát triển cụm công nghiệp ven biển hiện đại, tích hợp điện gió ngoài khơi, logistics hàng hải và sản xuất công nghiệp nặng.

TS Trần Du Lịch, chủ tịch Hội đồng tư vấn triển khai thực hiện nghị quyết 98 của Quốc hội, cho biết Đảng, Nhà nước đã lựa chọn đường đi của đất nước không phải dựa theo trình tự thông thường, mà là giải các ‘bài toán ngược’. Đó là đặt ra các đề bài Việt Nam sẽ là gì vào năm 2030, vào năm 2045, từ đó để tính toán giải bài toán này.

Ông Lịch cho rằng TP.HCM phải giải bài toán một cách tiên phong, nếu đi theo kiểu ‘sách giáo khoa’ thì sẽ rơi vào bẫy thu nhập trung bình. Công nghiệp TP.HCM không thể tăng trưởng theo chiều ngang, dùng lao động rẻ mà cần chuyển đổi xanh, chuyển đổi số.

Để đạt được mục tiêu này, ông Lịch đề xuất cần tính toán lại, khu vực TP.HCM cũ không nhất thiết cần quỹ đất công nghiệp theo mức đó, mà có thể chuyển dịch sang Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu. Hình thành ‘vành đai công nghiệp đô thị dịch vụ’ từ Bình Dương về Cái Mép – Thị Vải tại Bà Rịa – Vũng Tàu.

Ông Bùi Tá Hoàng Vũ, giám đốc Sở Công Thương TP.HCM, thẳng thắn nhìn nhận TP.HCM dù đóng góp 30% GRDP vẫn đối mặt nhiều điểm nghẽn chi phí logistics cao, thiếu đất công nghiệp sạch, công nghệ sản xuất lạc hậu, tự động hóa thấp, và sức ép từ các rào cản thương mại quốc tế.

Từ những thách thức và cơ hội đó, các chuyên gia và doanh nghiệp đã đề xuất nhiều giải pháp để phát triển công nghiệp của TP.HCM mới. Ông Nguyễn Thế Duy, phó tổng giám đốc Becamex, cho rằng bài toán phát triển công nghiệp hiện nay không thể giải theo kiểu đơn lẻ. Cần tư duy như một đội bóng, xác định rõ vai trò của các ‘tiền đạo’, tức những khu vực có tiềm năng đột phá, rồi chuyền ‘quả bóng vàng’, nguồn lực đầu tư đúng chỗ, đúng lúc.

Muốn công nghiệp bứt phá, phải chuyền đúng ‘quả bóng vàng’. Ông Duy cho rằng Becamex sẵn sàng đóng vai trò kết nối giữa doanh nghiệp, chính quyền, các định chế tài chính giáo dục đổi mới sáng tạo, để hình thành một hệ sinh thái công nghiệp hiện đại, hiệu quả và hấp dẫn trong không gian TP.HCM mở rộng.

Bên cạnh đó, ông Nguyễn Lộc Hà, phó chủ tịch UBND TP.HCM, đã giao Sở Công Thương khẩn trương tổng hợp các ý kiến đề xuất, tham luận để báo cáo, tham mưu cho lãnh đạo UBND TP.HCM kịp thời chỉ đạo các giải pháp, nhiệm vụ cho các đơn vị có liên quan.

TP.HCM mới – một đô thị mạnh về công nghiệp – thương mại – dịch vụ, có sức cạnh tranh quốc tế, đang là mục tiêu hướng tới. Với sự hợp tác và đồng lòng của các bên, TP.HCM mới hoàn toàn có thể trở thành trung tâm công nghiệp xanh, phát triển bền vững của cả nước.

TP.HCM – Đầu tàu kinh tế của Việt Nam – đang bước vào một giai đoạn phát triển mới với mục tiêu biến công nghiệp trở thành trụ cột tăng trưởng bền vững. Tại tọa đàm ‘Động lực phát triển công nghiệp TP.HCM – Từ tiềm năng đến hành động’, các chuyên gia và doanh nghiệp đã thảo luận về hướng đi mới cho công nghiệp TP.HCM. Ông Đỗ Thiên Anh Tuấn, giảng viên Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, cho rằng TP.HCM cần tái cấu trúc và phân vai rõ ràng giữa các vùng để tối ưu hóa chuỗi giá trị.

Cụ thể, ông Tuấn đề xuất TP.HCM nên tập trung vào nghiên cứu và phát triển (R&D), tài chính, kiểm định chất lượng và điều phối sản xuất. Trong khi đó, Bình Dương và Đồng Nai sẽ tập trung vào sản xuất công nghệ cao. Bà Rịa – Vũng Tàu sẽ đảm nhiệm vai trò đầu mối xuất nhập khẩu và năng lượng. Việc phân vai rõ ràng này sẽ giúp các vùng phát huy thế mạnh của mình và tạo ra sự liên kết, đồng bộ trong phát triển công nghiệp.

Các chuyên gia cũng đề xuất cần có một cơ quan điều phối liên tỉnh để đảm bảo sự liên kết và phát triển đồng bộ giữa các vùng. Điều này sẽ giúp tránh tình trạng chồng chéo, trùng lặp và lãng phí nguồn lực. Sở Công Thương TP.HCM đã xác định 5 nhóm giải pháp trọng tâm để định hướng quy hoạch công nghiệp. Các giải pháp này bao gồm phát triển hạ tầng công nghiệp – logistics – năng lượng, đổi mới công nghệ, thu hút đầu tư, phát triển nguồn nhân lực, và công nghiệp xanh.

Với tầm nhìn đến năm 2045, TP.HCM đặt mục tiêu trở thành trung tâm sản xuất, đổi mới sáng tạo, logistics của cả nước và khu vực Đông Nam Á. Để đạt được mục tiêu này, TP.HCM cần tập trung vào việc phát triển công nghiệp theo hướng hiện đại, bền vững và thân thiện với môi trường. Việc ứng dụng công nghệ cao, đổi mới sáng tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ là những yếu tố quan trọng.

Ông Tuấn cũng nhấn mạnh rằng việc phát triển công nghiệp bền vững cần có sự tham gia của cả khu vực nhà nước và tư nhân. Cần có các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, để giúp họ phát triển và hội nhập vào chuỗi giá trị toàn cầu. Bên cạnh đó, việc phát triển hạ tầng công nghiệp, logistics và năng lượng cũng cần được quan tâm và đầu tư.

Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright đã có những đóng góp quan trọng trong việc nghiên cứu và phát triển các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và phát triển kinh tế. Với tầm nhìn đến năm 2045, TP.HCM đang có cơ hội để trở thành một trung tâm kinh tế, công nghiệp và đổi mới sáng tạo hàng đầu của cả nước và khu vực Đông Nam Á.