Việc giao đất, cho thuê đất cho liên danh nhà đầu tư đang là một trong những vướng mắc cần được giải quyết để khơi thông nguồn lực cho phát triển đất nước. Mặc dù hệ thống pháp luật Việt Nam đã có những bước cải cách mạnh mẽ trong các lĩnh vực đầu tư, đất đai, nhưng vẫn còn những bất cập trong cơ chế giao đất, cho thuê đất cho liên danh nhà đầu tư.

Luật sư, ThS Phạm Thanh Tuấn – Đoàn Luật sư TP Hà Nội, chuyên gia pháp lý bất động sản, chia sẻ tại Hội thảo “Nhận diện khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật trong hoạt động sản xuất, kinh doanh và kiến nghị” do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Bộ Tư pháp tổ chức. Ông cho biết, Luật Đất đai năm 2024, Luật Kinh doanh bất động sản năm 2023, Luật Nhà ở 2023 cùng hàng loạt Nghị định hướng dẫn đã tạo khuôn khổ pháp lý mới, đồng bộ và có nhiều đổi mới đáng ghi nhận.

Tuy nhiên, Luật sư Tuấn chỉ ra rằng, liên danh nhà đầu tư được tham gia đấu thầu thực hiện dự án đầu tư có sử dụng đất nhưng chưa có cơ chế giao đất, cho thuê đất cho liên danh. Cụ thể, điểm b khoản 1 Điều 4 Luật Đất đai 2024 xác định chủ thể sử dụng đất bao gồm tổ chức kinh tế theo quy định của Luật Đầu tư. Tổ chức kinh tế là một chủ thể sử dụng đất theo quy định của pháp luật về đất đai.

Trong khi đó, khoản 21 Điều 3 Luật Đầu tư 2020 (sửa đổi) xác định tổ chức kinh tế là tổ chức được thành lập và hoạt động theo quy định của pháp luật Việt Nam, gồm doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã và tổ chức khác thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh. Như vậy, theo quy định của pháp luật về đầu tư, chỉ có doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã và tổ chức khác mới là tổ chức kinh tế.

Loại hình liên danh nhà đầu tư, tức nhiều doanh nghiệp cùng kết hợp lại với nhau để cùng đáp ứng điều kiện năng lực, kinh nghiệm thực hiện dự án theo Nghị định 115/2024/NĐ-CP và Luật Đấu thầu 2023 không phải là chủ thể được sử dụng đất theo Luật Đất đai 2024.

Luật sư Tuấn cũng chỉ ra rằng, theo Luật Đấu thầu 2023 (sửa đổi), tư cách nhà đầu tư là tổ chức, cá nhân tham dự thầu, đứng tên dự thầu và trực tiếp ký, thực hiện hợp đồng nếu được lựa chọn. Nhà đầu tư có thể là nhà đầu tư độc lập hoặc nhà đầu tư liên danh. Luật Đấu thầu quy định rõ tư cách pháp lý của liên danh khi tham gia đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư.

Tuy nhiên, Luật sư Tuấn cho rằng, hiện nay, pháp luật đất đai hiện hành không quy định việc giao đất, cho thuê đất thực hiện dự án đầu tư cho nhiều tổ chức kinh tế (các doanh nghiệp liên doanh). Khi tham gia đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án có sử dụng đất, các doanh nghiệp có thể tham gia liên danh với nhau để bảo đảm điều kiện, tiêu chí về mặt tài chính, năng lực kinh nghiệm thực hiện dự án. Tuy nhiên, khi giao đất, cho thuê đất, các nhà đầu tư liên danh phải thành lập doanh nghiệp dự án (tổ chức kinh tế thực hiện dự án), chứ không giao đất, cho thuê đất cho liên danh.

Ông Tuấn đề xuất: “Cần bổ sung nội dung giao đất, cho thuê đất thực hiện dự án đầu tư có sử dụng đất cho liên danh các nhà đầu tư tại Điều 116 Luật Đất đai 2024, cụ thể: Trường hợp nhà đầu tư là liên danh, việc giao đất, cho thuê đất cho liên danh được thực hiện theo quy định pháp luật về đấu thầu”. Điều này sẽ giúp khơi thông nguồn lực cho phát triển đất nước và tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư liên danh tham gia đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án có sử dụng đất.

Việc giải quyết vướng mắc này sẽ góp phần tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội và nâng cao hiệu quả sử dụng đất đai.

Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo năm 2025, được Quốc hội thông qua, sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/10/2025. Một trong những điểm đáng chú ý của luật này là việc bổ sung quy định miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất để tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Cụ thể, luật bổ sung điểm m vào sau điểm l khoản 1 Điều 157 Luật Đất đai 2024 về trường hợp được miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất. Theo đó, các tổ chức, doanh nghiệp sử dụng đất để xây dựng phòng thí nghiệm, cơ sở ươm tạo công nghệ, cơ sở thực nghiệm, sản xuất thử nghiệm và cơ sở vật chất, hạ tầng dùng chung để hỗ trợ nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo sẽ được miễn hoặc giảm tiền sử dụng đất.

Các trường hợp được miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất bao gồm: sử dụng đất vào mục đích sản xuất, kinh doanh thuộc lĩnh vực ưu đãi đầu tư hoặc tại địa bàn ưu đãi đầu tư; sử dụng đất để thực hiện chính sách nhà ở, đất ở đối với người có công với cách mạng, thương binh, hộ gia đình liệt sĩ; sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân; sử dụng đất của đơn vị sự nghiệp công lập; sử dụng đất xây dựng kết cấu hạ tầng cảng hàng không, sân bay; sử dụng đất xây dựng kết cấu hạ tầng đường sắt chuyên dùng; sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư; sử dụng đất làm mặt bằng xây dựng trụ sở, sân phơi, nhà kho, nhà xưởng sản xuất; sử dụng đất xây dựng công trình cấp nước sạch và thoát nước, xử lý nước thải; sử dụng đất không phải đất quốc phòng, an ninh cho mục đích quốc phòng, an ninh của doanh nghiệp quân đội, công an.

Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo 2025 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/10/2025, trừ các điều khoản có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025. Việc miễn hoặc giảm tiền sử dụng đất cho các tổ chức, doanh nghiệp sẽ bắt đầu từ ngày 1/10/2025.

Đồng thời, từ ngày 1/10/2025, doanh nghiệp sử dụng đất phục vụ nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo sẽ được miễn hoặc giảm tiền sử dụng đất theo quy định mới được bổ sung vào Luật Đất đai 2024.

Thị trường bất động sản Việt Nam đang trải qua một giai đoạn tăng nhiệt trong hoạt động mua bán sáp nhập (M&A) dự án, với sự chủ động của các doanh nghiệp Việt trong các giao dịch. Trong vài tháng gần đây, nhiều thương vụ M&A đáng chú ý đã diễn ra tại cả khu vực phía bắc và phía nam.

Ở Hà Nội, tập đoàn Sun Group đã quay trở lại thị trường bất động sản Thủ đô với dự án Feliza Suites, một dự án có gần 1.700 căn hộ tại vị trí đắc địa ở phường Cầu Giấy. Không chỉ Sun Group, Sunshine Group cũng liên tục đón nhận thêm các dự án vào tay, trong đó có một dự án tại Văn Giang, Hưng Yên và một tổ hợp 8.000 căn hộ chung cư cũng nằm ở Hưng Yên.

Tại khu vực phía nam, một số thương vụ M&A nổi bật gần đây bao gồm việc Capitaland mua dự án tại Bình Dương từ Becamex IDC với giá trị lên tới 553 triệu USD. Ngoài ra, Nishi Nippon Railroad cũng mua 25% cổ phần dự án Paragon Đại Phước từ Nam Long. Nhóm các nhà đầu tư Nhật Bản gồm Sumitomo Forestry, Kumagai Gumi, NTT Urban Development cùng hợp tác với Kim Oanh Group để phát triển dự án The One World.

Các chuyên gia đánh giá thị trường M&A bất động sản tại Việt Nam đã có dấu hiệu phục hồi tốt từ cuối năm ngoái đến nay, đặc biệt là sau khi Luật Đất đai và Luật Kinh doanh bất động sản mới có hiệu lực. Sự thay đổi trong môi trường pháp lý đã giúp tạo ra niềm tin và động lực để các thương vụ M&A diễn ra thuận lợi hơn.

Nhà đầu tư hiện có xu hướng chọn dự án để thâu tóm một cách kỹ lưỡng hơn trước. Có một sự dịch chuyển rõ rệt trong khẩu vị của họ, với sự quan tâm nhiều hơn đến các dự án có pháp lý minh bạch, đã hoàn tất nghĩa vụ tài chính, có vị trí tốt và khả năng triển khai hoặc khai thác dòng tiền trong ngắn hạn.

Tuy nhiên, hoạt động M&A dự án bất động sản vẫn còn tồn tại một số lực cản. Giá đất tại Việt Nam không còn rẻ như trước, và việc sáp nhập đơn vị hành chính cũng khiến một số nhà đầu tư chờ đợi xem bảng giá đất sẽ được điều chỉnh thế nào.

Dù vậy, các chuyên gia vẫn kỳ vọng thị trường M&A từ nay đến cuối năm sẽ tăng trưởng tốt. Nhà đầu tư trong nước đang chiếm ưu thế trên thị trường M&A về số lượng giao dịch, nhờ vào khả năng quyết định nhanh và sự am hiểu thị trường. Các khu vực ven Hà Nội như Hưng Yên, Bắc Ninh, hoặc thị trường Hải Phòng với hạ tầng ngày càng hoàn thiện đang chứng kiến sự gia tăng về nhu cầu khảo sát, chuyển nhượng và hợp tác đầu tư.

Sự tăng nhiệt của M&A dự án cũng là một tín hiệu tốt cho thị trường bất động sản, và có thể giúp tăng mạnh nguồn cung trong thời gian tới.