Phát triển nguồn nhân lực khoa học và công nghệ (KH&CN) là yếu tố then chốt trong việc thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa và phát triển kinh tế – xã hội, đặc biệt trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0. Việt Nam đã có những nỗ lực đáng kể trong việc phát triển nguồn nhân lực KH&CN, nhưng vẫn còn nhiều thách thức cần được giải quyết.

Thực trạng phát triển nguồn nhân lực KH&CN ở Việt Nam cho thấy một số thành tựu đáng kể. Số lượng nhân lực nghiên cứu và phát triển (R&D) đã tăng đều đặn, từ khoảng 112.583 người vào năm 2018 lên 197.887 người vào năm 2021. Đội ngũ nhà khoa học có trình độ cao cũng gia tăng, với số lượng cán bộ có trình độ sau đại học trong lĩnh vực KH&CN tăng đáng kể. Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế và thách thức cần được giải quyết.

Tỷ lệ nhân lực R&D trên dân số còn thấp, chỉ đạt khoảng 8-9 người trên một vạn dân vào năm 2023. Năng suất lao động chưa cao, với năng suất lao động năm 2024 ước đạt khoảng 218 triệu đồng/lao động. Khoảng cách giữa đào tạo và yêu cầu thực tiễn vẫn còn lớn, với nhiều doanh nghiệp phản ánh rằng sinh viên mới tốt nghiệp thường cần đào tạo lại để đáp ứng yêu cầu công việc.

Để thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực KH&CN, cần thực hiện một số giải pháp. Trước hết, cần đổi mới mạnh mẽ đào tạo và phát triển nhân lực KH&CN, bao gồm việc cập nhật chương trình đào tạo, tăng cường thực hành và gắn kết giữa nhà trường, viện nghiên cứu và doanh nghiệp. Việc hoàn thiện cơ chế, chính sách thu hút và trọng dụng nhân tài cũng là cần thiết, bao gồm việc xây dựng thang lương, phụ cấp đặc thù và cạnh tranh.

Ngoài ra, tăng cường đầu tư và đa dạng hóa nguồn lực tài chính cho phát triển nhân lực KH&CN cũng là một giải pháp quan trọng. Điều này bao gồm việc phấn đấu đạt mức 1% GDP trong ngắn hạn và hướng tới 2% trong dài hạn. Xây dựng văn hóa đổi mới sáng tạo cũng là một yếu tố then chốt, bao gồm việc thay đổi cách đánh giá, tạo không gian cho thử nghiệm và thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Kết luận, phát triển nguồn nhân lực KH&CN là một nhiệm vụ quan trọng trong việc thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa và phát triển kinh tế – xã hội của Việt Nam. Với những nỗ lực và giải pháp quyết liệt, Việt Nam có thể xây dựng một đội ngũ nhân lực KH&CN chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển và hội nhập quốc tế.

Đội tuyển Việt Nam đã tạo nên lịch sử tại Kỳ thi Olympic Hóa học Quốc tế (ICHO) 2025 khi giành được 4 Huy chương Vàng, trong đó có 2 Huy chương Vàng nằm trong top 10. Đây là lần đầu tiên Việt Nam đạt được thành tích ấn tượng như vậy trong một Kỳ thi ICHO được tổ chức trực tiếp. Thành tích này không chỉ phản ánh sự xuất sắc của học sinh Việt Nam mà còn cho thấy sự đầu tư và phát triển của giáo dục trong nước. Sự thành công này cũng là minh chứng cho sự quan tâm và đầu tư vào giáo dục, tạo cơ hội cho học sinh Việt Nam tỏa sáng trên trường quốc tế.

Bên cạnh tin vui từ giới giáo dục, kết quả điều tra xu hướng kinh doanh của các doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến, chế tạo và xây dựng quý II và dự báo quý III/2025 của Cục Thống kê (Bộ Tài Chính) cũng vừa được công bố. Theo đó, hơn 37% số doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến, chế tạo đánh giá hoạt động sản xuất kinh doanh quý III/2025 sẽ tốt lên so với quý II/2025. Thậm chí, 43,5% số doanh nghiệp cho rằng sẽ ổn định hơn. Điều này cho thấy sự chuyển biến tích cực trong tâm lý của các doanh nghiệp thuộc ngành công nghiệp chế biến, chế tạo.

Ngành xây dựng cũng ghi nhận 26,3% doanh nghiệp dự báo quý III/2025 thuận lợi hơn và 42,6% doanh nghiệp nhận định giữ ổn định so với quý II/2025. Những con số này cho thấy sự chuyển biến tích cực trong tâm lý của các doanh nghiệp thuộc các ngành trọng yếu. Việc các doanh nghiệp dự báo tình hình kinh doanh sẽ khả quan hơn trong quý III cho thấy niềm tin vào sự phục hồi và phát triển của nền kinh tế sau thời gian khó khăn.

Thành tích của đội tuyển Việt Nam tại Kỳ thi ICHO 2025 và kết quả điều tra xu hướng kinh doanh của các doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến, chế tạo và xây dựng quý II và dự báo quý III/2025 là những tín hiệu tích cực cho tương lai của đất nước. Sự thành công của học sinh Việt Nam và sự chuyển biến tích cực trong tâm lý của các doanh nghiệp cho thấy nền tảng vững chắc cho sự phát triển của đất nước trong tương lai.

Xu hướng tích cực trong tâm lý của các doanh nghiệp cũng phản ánh sự ổn định và phát triển của nền kinh tế. Việc các doanh nghiệp dự báo tình hình kinh doanh sẽ khả quan hơn trong quý III cho thấy sự phục hồi và phát triển của nền kinh tế sau thời gian khó khăn. Sự ổn định và phát triển của nền kinh tế sẽ tạo cơ hội cho các doanh nghiệp phát triển và góp phần vào sự phát triển của đất nước.

Để đạt được thành tích ấn tượng như vậy, các doanh nghiệp cần tiếp tục đầu tư và phát triển, tạo cơ hội cho các học sinh và sinh viên Việt Nam tỏa sáng trên trường quốc tế. Đồng thời, các cơ quan chức năng cũng cần tiếp tục hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp phát triển, góp phần vào sự phát triển của đất nước.