Alisa Phạm, một du học sinh Việt Nam 15 tuổi, chuẩn bị tham dự lễ tốt nghiệp với tư cách là sinh viên người Việt trẻ tuổi nhất nhận bằng cử nhân trong lịch sử giáo dục New Zealand. Thành tích đáng kinh ngạc này đã giúp cô được mệnh danh là “thần đồng”.

Cô bé đã xuất sắc tốt nghiệp ngành nghiên cứu truyền thông tại Trường Đại học Công nghệ Auckland (AUT) và hiện đang theo học hai chương trình thạc sĩ cùng lúc. Dự kiến, cô sẽ hoàn thành thạc sĩ ngành nghiên cứu triết học về trí tuệ nhân tạo (AI) tại AUT vào cuối năm nay và thạc sĩ ngành tâm lý học của Đại học Harvard (Mỹ) vào năm 2026.

Alisa Phạm là người Việt duy nhất được vinh danh trong top 100 Thần đồng trẻ toàn cầu 2025 (Global Child Prodigy Awards – GCPA 2025) trong lĩnh vực giáo dục. Cô đang nghiên cứu về AI, tâm lý học, truyền thông và an ninh mạng. Bên cạnh đó, cô cũng làm trợ lý nghiên cứu cùng giảng viên Jennie Watts tại AUT.

Chia sẻ về định hướng của mình, Alisa Phạm cho biết cô xác định mình sẽ chuyên tâm vào lĩnh vực tri thức, phân tích mọi khía cạnh, luôn đặt câu hỏi đa chiều, phản biện và tìm ra giải pháp mới. Cô muốn ứng dụng kiến thức vào quá trình học tập lẫn sinh hoạt. Ngoài ra, cô cũng muốn chia sẻ với các bạn học sinh đồng trang lứa trong nước các phương pháp học tập, sự độc lập trong tư duy cùng những kỹ năng mềm.

Không chỉ dừng lại ở thành tích học tập, Alisa Phạm còn ấp ủ một dự án ý nghĩa. Cô đã kiến tạo Ozone Points, một nền tảng trực tuyến giúp trẻ em, phụ huynh và mọi người tiếp cận, tham gia đăng ký trồng cây, giữ gìn môi trường thiên nhiên, góp phần hạn chế tình trạng biến đổi khí hậu toàn cầu.

Alisa Phạm chia sẻ rằng cô muốn theo đuổi việc học tập suốt đời và không ngừng phát triển. Cô tin rằng sức mạnh lớn nhất của chúng ta là đoàn kết và thấu hiểu lẫn nhau để hướng tới tương lai bền vững, hạnh phúc cho tất cả mọi người.

Nhiều phụ huynh hiện nay đang lo lắng về thói quen sinh hoạt không gọn gàng của con mình, đặc biệt là việc để giường ngủ bừa bộn. Tuy nhiên, các nghiên cứu tâm lý gần đây đã chỉ ra rằng sự bừa bộn có thể có tác động tích cực đến sự sáng tạo của trẻ. Một nghiên cứu nổi bật của nhà tâm lý học Vohs vào năm 2023 đã chỉ ra rằng những người ở trong môi trường bừa bộn có khả năng sáng tạo cao hơn 30% so với những người ở trong môi trường gọn gàng.

Cụ thể, nghiên cứu này đã yêu cầu 48 người tham gia liệt kê những công dụng sáng tạo của quả bóng bàn trong một căn phòng ‘gọn gàng’ hoặc ‘bừa bộn’. Kết quả cho thấy số lượng và chất lượng ý tưởng sáng tạo do nhóm phòng bừa bộn đề xuất cao hơn đáng kể. Ngoài ra, một nghiên cứu mở rộng khác cũng chỉ ra rằng những người có giường bừa bộn đánh giá khả năng sáng tạo của mình cao hơn 50% so với những người có giường gọn gàng. Điều này cho thấy rằng môi trường hỗn loạn có thể trực tiếp thúc đẩy tư duy phân kỳ, cho phép mọi người thoát khỏi khuôn khổ trong thời gian ngắn và có khả năng liên tưởng tự do.

Về cơ bản, một môi trường hỗn loạn truyền đi các tín hiệu ‘ngẫu nhiên’, và các tín hiệu ngẫu nhiên trong một môi trường hỗn loạn kích thích mạng lưới tư duy của con người. Ví dụ, kích thích tư duy sáng tạo, tư duy số không,… Tư duy từ con số không bắt nguồn từ khái niệm lập ngân sách từ con số không vào những năm 1970. Nó đề cập đến một cách suy nghĩ xem xét lại các vấn đề từ đầu bằng cách thoát khỏi khuôn khổ và kinh nghiệm hiện có.

Cách suy nghĩ này ủng hộ việc gạt bỏ dữ liệu lịch sử và khuôn khổ hiện có và tái cấu trúc bản chất của thông tin hiện có. Mục đích của chế độ tư duy này là tìm kiếm sự đổi mới. Ba đặc điểm của nó là thiết lập lại từ đầu, định hướng mục tiêu và đột phá sáng tạo. Một môi trường hỗn loạn về cơ bản là một sự thiết lập lại, khiến các quy tắc và môi trường có trật tự trở nên ngẫu nhiên, cho phép mọi người tìm ra các giải pháp mới trong sự hỗn loạn.

Con đường cơ bản của sự sáng tạo do sự hỗn loạn mang lại là môi trường định hình lại các mô hình nhận thức thông qua tính dẻo của não. Rối loạn làm suy yếu cảm giác kiểm soát và kích hoạt mạng lưới chế độ mặc định/ACC của vỏ não vành trước DMN, do đó thúc đẩy các mối liên kết không liên quan từ xa và giải phóng tư duy khác biệt và sáng tạo của mọi người.

Tuy nhiên, mọi thứ đều quá mức, và trong khi sự hỗn loạn phá vỡ sự cân bằng mang đến những ý tưởng tuyệt vời, nó cũng đi kèm với một số ‘rủi ro’ nhất định. Ví dụ, một loạt hiệu ứng cửa sổ vỡ xuất hiện trong tâm lý học. Khi con người ở trong môi trường hỗn loạn trong thời gian dài, chức năng thùy trước trán của họ sẽ bị ức chế.

Ngoài ra, môi trường lộn xộn sẽ làm tăng quá tải cảm giác ở một mức độ nhất định, làm tăng mức cortisol của một người, ức chế trạng thái thư giãn cần thiết cho tư duy sáng tạo và không có lợi cho tư duy phân kỳ. Tóm lại, sự bừa bộn trong phòng sẽ có tác động đa chiều đến con người, vừa có lợi vừa có hại.

Chúng ta cũng nên có thái độ biện chứng khi xem xét kết luận, bởi vì không bao giờ có một câu trả lời chuẩn mực cho việc làm thế nào để đạt được sự sáng tạo. Việc cân nhắc giữa sự sáng tạo và sự ngăn nắp sẽ tùy thuộc vào từng cá nhân và hoàn cảnh cụ thể.

Chứng Rối Loạn Tiền Bạc: Vấn Đề Ngày Càng Phổ Biến Trong Giới Trẻ

Chứng rối loạn tiền bạc, hay còn gọi là “money dysmorphia”, đang trở thành một vấn đề ngày càng phổ biến, đặc biệt là trong giới trẻ. Tình trạng này xảy ra khi một người có cái nhìn sai lệch hoặc méo mó về tài chính của mình, dẫn đến cảm giác bất an hoặc thiếu thốn về tiền bạc, ngay cả khi cuộc sống của họ vẫn bình ổn. Các chuyên gia tài chính và tâm lý học cho rằng chứng rối loạn tiền bạc có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, bao gồm khủng hoảng về tiền bạc trong quá khứ, áp lực xã hội hoặc có thể bắt nguồn từ quá trình nuôi dạy thời thơ ấu.

Dấu Hiệu Của Chứng Rối Loạn Tiền Bạc

Các chuyên gia tài chính và tâm lý học đã chỉ ra một số dấu hiệu của chứng rối loạn tiền bạc. Đầu tiên, đó là cảm giác lo lắng kéo dài về việc không có đủ tiền, ngay cả khi thu nhập ổn định. Thứ hai, ám ảnh về những khoản chi tiêu nhỏ nhặt có thể khiến một người cảm thấy không thoải mái khi chi tiêu. Thứ ba, né tránh mọi hình thức chi tiêu là một dấu hiệu khác của chứng rối loạn tiền bạc. Ngoài ra, việc so sánh tình hình tài chính với người khác, tránh nói chuyện về tiền bạc vì lo lắng, cảm thấy tội lỗi hoặc xấu hổ sau khi chi tiêu cũng là những dấu hiệu cần lưu ý.

Nguyên Nhân Phát Sinh Chứng Rối Loạn Tiền Bạc

Chứng rối loạn tiền bạc có thể phát sinh từ nhiều nguồn khác nhau. Các vấn đề về bất ổn kinh tế, văn hóa so sánh, hối hả gia tăng, chấn thương trong quá khứ và các khuynh hướng cá nhân đều có thể góp phần vào tình trạng này. Đặc biệt, các thế hệ trẻ có khả năng mắc chứng rối loạn tiền bạc cao hơn so với các thế hệ trước do dành nhiều thời gian trên mạng xã hội. Tại đây, họ thường xuyên tiếp xúc với những hình ảnh về cuộc sống sang chảnh và du lịch khắp nơi, làm tăng nguy cơ rối loạn tiền bạc.

Tình Hình Tại Việt Nam

Ở Việt Nam, thời lượng sử dụng mạng xã hội trung bình mỗi ngày của giới trẻ lên đến 7 giờ, một con số đáng báo động. Việc tiếp xúc thường xuyên với mạng xã hội có thể làm gia tăng nguy cơ rối loạn tiền bạc. Các chuyên gia khuyến cáo rằng giới trẻ cần có cái nhìn trung thực về tài chính, đặt mục tiêu rõ ràng, lập kế hoạch và quan trọng nhất là luôn để mắt tới tài chính.

Đối Phó Với Chứng Rối Loạn Tiền Bạc

Để đối phó với chứng rối loạn tiền bạc, các chuyên gia tài chính và tâm lý học khuyên rằng mọi người cần xem tiền là công cụ, xác định nguồn cơn lo lắng, thay đổi góc nhìn, cẩn thận với mạng xã hội, đánh giá thực trạng tài chính cá nhân, học cách biết ơn và xóa bỏ sớm các “điểm mù” về tài chính. Ngoài ra, việc bình thường hóa các cuộc trò chuyện về tiền bạc và tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia trị liệu hoặc cố vấn tài chính cũng là những cách giúp giải quyết chứng rối loạn tiền bạc.

Lời Kết

Chứng rối loạn tiền bạc là một vấn đề nghiêm trọng cần được quan tâm. Bằng cách hiểu rõ nguyên nhân, nhận biết dấu hiệu và thực hiện các biện pháp đối phó, chúng ta có thể giảm thiểu tác động tiêu cực của tình trạng này. Hãy luôn nhớ rằng, quản lý tài chính một cách thông minh và lành mạnh là chìa khóa để sống một cuộc sống ổn định và hạnh phúc.