Hiện nay, việc lựa chọn ngành nghề của nhiều bạn trẻ bị chi phối bởi những định kiến về giới, danh tiếng, thu nhập… Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tương lai cá nhân mà còn lãng phí nguồn lực xã hội.

Theo bản tin thị trường lao động quý 2-2025 của Bộ Nội vụ, số người thất nghiệp trong quý 2-2025 đã tăng lên 1,06 triệu người, cao hơn 25.000 người so với quý trước và tăng khoảng 13.300 người so với cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý, tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên cũng tăng thêm 0,26%, mặc dù các công ty tăng tuyển dụng.

Nghịch lý này đặt ra nhiều vấn đề, trong đó có việc chọn ngành nghề ở giới trẻ hiện nay. Nhiều học sinh và phụ huynh đặt quá nặng yếu tố thu nhập, cho rằng nghề dễ giàu mới đáng học nên đổ xô vào các ngành được cho là ‘hot’ trên thị trường lao động, dẫn đến cầu vượt quá cung. Văn hóa Á Đông cũng khiến một số phụ huynh, học sinh có những định kiến về giới khi chọn ngành nghề. Nhiều bạn trẻ đã từ bỏ ước mơ về ngành học vì lo sợ áp lực giới tính trong thời gian học, cũng như quá trình tìm việc sau này.

Các nhà nghiên cứu tâm lý học phát triển và khoa học thần kinh khẳng định năng lực nghề nghiệp không phân biệt giới, mà là do định hướng xã hội. Tuy nhiên, nhiều bạn trẻ chọn ngành trái sở thích chỉ vì muốn vào trường ‘top’. Lấy tên trường làm thước đo thành công là một cách hiểu sai về thương hiệu giáo dục. Điều này xuất phát từ tâm lý sính danh tiếng, hiệu ứng truyền thông về những bảng xếp hạng các cơ sở giáo dục đại học.

Tư duy trọng bằng cấp cũng khiến nhiều bạn không mặn mà với cao đẳng nghề. Trong khi các nước phát triển coi trọng việc học nghề thì ở Việt Nam, học nghề lại bị nhiều người coi là thua cuộc, thất bại. Hiện thực phũ phàng người người đại học, nhà nhà đại học, nhưng rồi vẫn khó tìm việc với tấm bằng cử nhân đang đặt dấu hỏi lớn trong việc lựa chọn con đường bước vào thị trường lao động của các bạn trẻ hiện nay.

Chọn nghề sai: tăng thất nghiệp, lãng phí nguồn nhân lực. Sai một ly, đi một dặm. Chọn ngành không phù hợp khiến nhiều bạn chán học, bỏ học. Không chỉ mất niềm tin vào bản thân, các em còn cảm thấy khó khăn trong việc định danh nghề nghiệp, đến khi học xong, lại làm trái ngành trái nghề. Nhìn từ góc độ toàn cảnh xã hội, định kiến ngành nghề sẽ dẫn đến việc học sai ngành sai nghề. Hệ quả là tình trạng ngành thiếu ngành thừa, lãng phí nguồn nhân lực, gia tăng tình trạng thất nghiệp dù có bằng đại học.

Chọn nghề là hành trình cá nhân, có ý nghĩa quyết định cuộc đời mỗi người. Tương lai không dành cho người đi theo lối mòn định kiến. Chúng ta phải hiểu rõ chính mình, bằng cách thẳng thắn trả lời những câu hỏi: ‘muốn gì?’, ‘giỏi gì?’, ‘sống vì giá trị nào?’ thông qua việc sử dụng các công cụ trắc nghiệm nghề nghiệp khoa học. Gia đình, nhà trường, xã hội cũng cần chung tay tiếp sức, giúp các em mở rộng cánh cửa ngành nghề tương lai, không nên vô tình dựng thêm những rào chắn vô hình.

Trong thời đại số, văn hóa số đã trở thành chìa khóa quan trọng cho phát triển bền vững. Tại Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu lần thứ VI, TS Nguyễn Thị Trang, Giảng viên Học viện Hành chính và Quản trị công, đã nhấn mạnh vai trò then chốt của văn hóa số trong xây dựng xã hội số và chính phủ số. Theo bà, văn hóa số không chỉ là nền tảng mà còn là cốt lõi cho sự phát triển bền vững trong thời đại số.

TS Nguyễn Thị Trang cho rằng, muốn có nền kinh tế số phát triển, phải có một xã hội số, và để có xã hội số, cần phải có văn hóa số từ nhận thức, tư duy đến hành vi ứng xử trên không gian mạng. Văn hóa số đóng vai trò quan trọng trong việc định hình cách sống, làm việc và tương tác của con người trong môi trường số. Nó giúp con người có thể tận dụng các cơ hội và vượt qua thách thức trong thời đại số.

Tuy nhiên, hiện nay, Việt Nam vẫn còn thiếu những quy định cụ thể về văn hóa công vụ số, đặc biệt là trong việc giao tiếp và tương tác số của cán bộ, công chức. Điều này gây ra khoảng trống trong việc định hình văn hóa số cho đội ngũ cán bộ, công chức. Là Chủ nhiệm đề tài khoa học cấp Bộ về xây dựng văn hóa số cho đội ngũ cán bộ ngành nội vụ, TS Nguyễn Thị Trang kiến nghị bổ sung nội dung về văn hóa số vào các quy định hiện hành và đề xuất cần có khung năng lực số, gồm cả kỹ năng chuyên môn lẫn đạo đức số và bảo mật thông tin.

Vai trò của thanh niên trong việc thúc đẩy văn hóa số cũng được TS Nguyễn Thị Trang đánh giá cao. Thanh niên, đặc biệt là lực lượng tình nguyện viên trẻ, đã tích cực hỗ trợ người dân thực hiện thủ tục hành chính số, đóng vai trò ‘cầu nối số’ giữa người dân và chính quyền. Phong trào ‘xóa mù số’ do đoàn viên, sinh viên triển khai đang giúp rút ngắn khoảng cách số giữa các vùng miền, nhóm tuổi, đối tượng yếu thế.

Tuy nhiên, TS Nguyễn Thị Trang cũng cảnh báo về tình trạng lệch chuẩn văn hóa số và đề xuất ứng dụng AI trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên môi trường số. Một video ứng dụng AI đã được giới thiệu tại Diễn đàn, nhằm phản bác luận điệu sai lệch và lan tỏa thông tin chính thống. TS Nguyễn Thị Trang cho rằng, chuyển đổi số không chỉ là thay đổi công nghệ mà là thay đổi văn hóa, từ tư duy đến hành vi. ‘Một xã hội số chỉ bền vững khi có văn hóa số là nền tảng’, chị nói.

Đồng thời, chị đề xuất xây dựng Luật Công nghiệp Văn hóa, để vừa bảo tồn giá trị văn hóa dân tộc, vừa thúc đẩy xuất khẩu sản phẩm sáng tạo mang bản sắc Việt Nam ra thế giới trong thời đại số. Việc xây dựng văn hóa số và công nghiệp văn hóa sẽ giúp Việt Nam có thể tận dụng các cơ hội và vượt qua thách thức trong thời đại số, đồng thời góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.

Đoàn viên, thanh niên các xã vùng núi thành phố Đà Nẵng đã triển khai một hoạt động thiết thực, hỗ trợ đồng bào Cơ Tu thực hiện các thủ tục hành chính trên nền tảng số. Thông qua hoạt động này, các bạn trẻ không chỉ phát huy tinh thần xung kích của tuổi trẻ mà còn đóng vai trò quan trọng như một “cầu nối công nghệ”, giúp người dân vùng cao tiếp cận dễ dàng hơn với các dịch vụ công trực tuyến.

Đây là một phần trong nỗ lực nhằm thu hẹp khoảng cách số giữa vùng sâu, vùng xa với trung tâm, đồng thời hỗ trợ người dân vùng cao tiếp cận tốt hơn với các dịch vụ công nghệ. Sự tham gia tích cực của lực lượng đoàn viên, thanh niên ở các huyện miền núi đã cho thấy vai trò quan trọng của thế hệ trẻ trong việc hỗ trợ và hướng dẫn người dân sử dụng các nền tảng số để thực hiện các thủ tục hành chính, từ đó góp phần hiện đại hóa các dịch vụ công và thúc đẩy sự phát triển của công nghệ tại khu vực nông thôn.

Qua hoạt động này, các đoàn viên, thanh niên không chỉ giúp đồng bào Cơ Tu thực hiện các thủ tục hành chính một cách nhanh chóng và tiện lợi mà còn giúp họ hiểu rõ hơn về lợi ích của việc sử dụng các dịch vụ công trực tuyến. Đồng thời, hoạt động này cũng giúp tăng cường sự tin tưởng và sự hài lòng của người dân đối với các dịch vụ công, từ đó góp phần xây dựng một xã hội thông tin và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân vùng cao.

Trong bối cảnh hiện nay, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của các cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp đang trở nên phổ biến, việc hỗ trợ người dân vùng cao tiếp cận với các dịch vụ công trực tuyến là một hoạt động rất cần thiết. Chính vì vậy, việc đoàn viên, thanh niên các xã vùng núi thành phố Đà Nẵng hỗ trợ đồng bào Cơ Tu thực hiện các thủ tục hành chính trên nền tảng số là một hoạt động hết sức ý nghĩa và cần được nhân rộng.

da nang Với sự hỗ trợ kịp thời và thiết thực từ các đoàn viên, thanh niên, người dân vùng cao thành phố Đà Nẵng có thể sớm tiếp cận các dịch vụ công bằng hình thức trực tuyến.

Bằng những hoạt động thiết thực và sáng tạo, lực lượng đoàn viên, thanh niên đã và đang khẳng định vai trò của mình trong việc hỗ trợ người dân vùng cao tiếp cận với các dịch vụ công trực tuyến. Thông qua đó, các bạn trẻ đã góp phần tích cực vào việc xây dựng một xã hội thông tin và hỗ trợ sự phát triển của công nghệ tại khu vực nông thôn, từ đó giúp người dân vùng cao có thể tận dụng các cơ hội và dịch vụ mà công nghệ mang lại.

Thế hệ trẻ nông thôn Thái Nguyên đang ngày càng khẳng định vai trò của mình trong thời đại số, không còn là những ‘người đứng ngoài’ trong tiến trình phát triển công nghệ. Tại tỉnh Thái Nguyên, nhiều thanh niên đã và đang chủ động học hỏi và ứng dụng công nghệ để thay đổi cách làm kinh tế, giúp tăng thu nhập và phát triển địa phương.

Anh Hứa Văn Thượng, một thanh niên ở xã Na Rì, đã khởi nghiệp thành công với mô hình nuôi dúi nhờ vào việc ứng dụng công nghệ. Sau khi xem các video trên Youtube, anh Thượng đã tự tìm hiểu và quyết định xây dựng trang trại nuôi dúi. Sau 6 năm, anh đã xây dựng được 2 nhà nuôi có diện tích 150m2, trang bị hệ thống làm mát, sưởi ấm và đo độ ẩm được cài đặt trên điện thoại thông minh để đảm bảo dúi phát triển trong điều kiện tốt.

Không chỉ dừng lại ở đó, anh Thượng còn xây dựng kênh bán hàng trên các nền tảng như Zalo Shop, Shopee, Tiktok Shop để mở rộng thị trường. Hiện nay, sản phẩm của anh đã xuất đến nhiều tỉnh, thành như Hà Nội, Quảng Ninh, Phú Thọ, Tuyên Quang, Bắc Ninh, Cao Bằng… Việc sử dụng công nghệ đã hỗ trợ rất nhiều trong chăn nuôi, đặc biệt trong việc quảng bá và giới thiệu sản phẩm. Thông qua kênh bán hàng, anh Thượng đã mở rộng được thị trường cho 2 sản phẩm gồm dúi thương phẩm và dúi giống.

Tỉnh Thái Nguyên đang trên đà trở thành một trung tâm chuyển đổi số năng động của khu vực Trung du miền núi phía Bắc, và thanh niên là lực lượng nòng cốt trong tiến trình này. Tỉnh đoàn Thái Nguyên đã triển khai nhiều chương trình giúp thanh niên tiếp cận và làm chủ công nghệ một cách chủ động và thực chất.

Một trong những hoạt động nổi bật là Tỉnh đoàn phối hợp với các sở, ban, ngành tổ chức chương trình tập huấn chuyển đổi số từ cơ bản đến nâng cao cho cán bộ đoàn cơ sở và thanh niên nông thôn. Ngoài ra, còn có các hoạt động về chuyển đổi số, liên hoan tuổi trẻ sáng tạo, cuộc thi khởi nghiệp sáng tạo… cho đoàn viên thanh niên nông thôn.

Tỉnh đoàn đã triển khai phong trào ‘Bình dân học vụ số’ với mục tiêu phổ cập kiến thức và kỹ năng số cho người dân theo tinh thần ‘không ai bị bỏ lại phía sau’ trong tiến trình chuyển đổi số. Các đội hình ‘Thanh niên tình nguyện chuyển đổi số’ đã được thành lập tại nhiều xã, phường để hướng dẫn người dân cài đặt và sử dụng dịch vụ công trực tuyến, thanh toán không dùng tiền mặt. Thanh niên còn hỗ trợ người dân đăng ký định danh điện tử VNeID, thực hiện các thủ tục hành chính mức độ 3,4, giúp người dân tiết kiệm thời gian và chi phí.

Chị Phạm Thị Thu Hiền, Bí thư Tỉnh đoàn Thái Nguyên, cho biết: ‘Để đảm bảo người trẻ dùng công nghệ an toàn, Tỉnh đoàn lồng ghép tập huấn an toàn không gian mạng, tìm hiểu Luật An ninh mạng và bộ Quy tắc ứng xử trên mạng thông qua các hội thi trực tuyến, chuyên đề sinh hoạt đoàn, cũng như phối hợp các đơn vị tổ chức sân chơi tìm hiểu pháp luật số dành cho đoàn viên, học sinh.’

Tỉnh đoàn Thái Nguyên vừa tổ chức một sự kiện quan trọng, Diễn đàn thanh niên với xã hội số và tập huấn các đội hình thanh niên tình nguyện. Sự kiện này diễn ra vào ngày 21/7 tại tỉnh Thái Nguyên, thu hút hơn 250 đại biểu đại diện cho trên 400.000 thanh niên từ các đơn vị Đoàn, Hội trên địa bàn toàn tỉnh. Diễn đàn được kết nối trực tuyến đến các điểm cầu tại các Đoàn xã, phường trên địa bàn tỉnh, thể hiện sự quan tâm và nỗ lực của Tỉnh đoàn trong việc thúc đẩy sự tham gia của thanh niên vào quá trình chuyển đổi số.

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, đồng chí Phạm Thị Thu Hiền, Bí thư Tỉnh đoàn, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh, đã nhấn mạnh vai trò quan trọng của thanh niên trong chiến lược phát triển của đất nước. Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá trong phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đã xác định thanh niên là lực lượng tiên phong trong việc đẩy mạnh công cuộc chuyển đổi số quốc gia. Đồng chí Hiền cũng chỉ ra rằng, trong bối cảnh Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ, thanh niên Thái Nguyên đứng trước những cơ hội và thách thức mới trong kỷ nguyên số.

Tại chương trình, Câu lạc bộ thanh niên số tỉnh Thái Nguyên chính thức ra mắt với 20 thành viên đại diện cho các đoàn viên, thanh niên từ các địa bàn dân cư, công chức viên chức, lực lượng vũ trang, nông thôn, công nhân, đô thị, học sinh, sinh viên, và giảng viên trẻ. Các thành viên của Câu lạc bộ sẽ đóng vai trò là những hạt nhân tiêu biểu trong việc triển khai và đẩy mạnh hoạt động “bình dân học vụ số”, hỗ trợ chính quyền 2 cấp hoạt động hiệu quả trong thời gian tới.

Diễn đàn cũng提供了 một cơ hội để các đoàn viên, thanh niên trao đổi và thảo luận về chủ đề “Thanh niên Thái Nguyên với xã hội số: Cơ hội, thách thức và giải pháp”. Ngoài ra, các tham gia cũng được tập huấn về kỹ năng ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo (AI) trong học tập và lao động, cũng như hướng dẫn triển khai hỗ trợ mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và cung cấp dịch vụ công trực tuyến tại cơ sở.

Nhân dịp này, Công ty Mobifone đã trao tặng Tỉnh đoàn Thái Nguyên một khoản hỗ trợ trị giá 100 triệu đồng để triển khai xây dựng 2 công trình thanh niên số hóa di tích lịch sử trên địa bàn tỉnh. Sự hỗ trợ này không chỉ thể hiện sự quan tâm của doanh nghiệp đối với công tác thanh niên mà còn đóng góp vào việc bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích lịch sử trong thời đại số.

Có thể thấy, Diễn đàn thanh niên với xã hội số và tập huấn các đội hình thanh niên tình nguyện của Tỉnh đoàn Thái Nguyên là một hoạt động thiết thực và kịp thời. Sự kiện này không chỉ tạo ra một diễn đàn để thanh niên trao đổi và thảo luận về các vấn đề liên quan đến chuyển đổi số mà còn cung cấp các kỹ năng và kiến thức cần thiết để tham gia vào quá trình này. Thông qua đó, Tỉnh đoàn Thái Nguyên hy vọng sẽ tiếp tục phát huy vai trò của thanh niên trong việc xây dựng và phát triển tỉnh nhà trong kỷ nguyên số.

Ngày 21 tháng 7, Tỉnh đoàn Thái Nguyên đã tổ chức Diễn đàn thanh niên Thái Nguyên với xã hội số, thu hút hơn 250 đoàn viên thanh niên đại diện cho hơn 400.000 thanh niên từ các đơn vị đoàn, hội của tỉnh tham gia. Sự kiện này có sự tham dự của các đồng chí lãnh đạo, bao gồm Đinh Quang Tuyên, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh, và Đồng Văn Lưu, Phó Chủ tịch Hội đồng Nhân dân tỉnh.

Tại diễn đàn, các đại biểu và đoàn viên thanh niên đã được cung cấp thông tin về xu hướng xã hội số và kết quả triển khai phong trào bình dân học trí tuệ nhân tạo (AI) trong thanh niên thời gian qua. Các chuyên gia đã chia sẻ về những cơ hội và thách thức mà xã hội số mang lại, cũng như cách thức áp dụng công nghệ số và AI trong học tập, làm việc và hoạt động hỗ trợ vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp và dịch vụ công trực tuyến tại cơ sở.

Ngoài ra, diễn đàn cũng là dịp để các đoàn viên thanh niên được tập huấn về kỹ năng ứng dụng công nghệ số và AI trong các hoạt động thực tiễn. Qua đó, giúp nâng cao năng lực và kiến thức của thanh niên trong việc ứng dụng công nghệ số, đáp ứng nhu cầu của xã hội hiện đại.

Trong khuôn khổ sự kiện, Câu lạc bộ Thanh niên số tỉnh Thái Nguyên cũng đã tổ chức Lễ ra mắt. Câu lạc bộ này sẽ là nơi để các thanh niên cùng nhau trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm và học hỏi về công nghệ số và AI.

Ngoài ra, Tỉnh đoàn đã trao tặng công trình thanh niên “Số hóa di tích lịch sử” và trao giải Cuộc thi ảnh và video clip “Hương sắc xứ Trà” năm 2025. Công trình “Số hóa di tích lịch sử” là một dự án ý nghĩa, giúp bảo tồn và quảng bá di sản văn hóa của địa phương thông qua công nghệ số.

Thông qua diễn đàn, Tỉnh đoàn Thái Nguyên hy vọng sẽ tiếp tục đẩy mạnh phong trào thanh niên ứng dụng công nghệ số, góp phần xây dựng xã hội số và thúc đẩy sự phát triển của địa phương.