Thị trường carbon đang nổi lên như một công cụ kinh tế then chốt trong việc thúc đẩy chuyển đổi xanh toàn cầu, đặc biệt là trong bối cảnh các quốc gia đang nỗ lực đạt được mục tiêu phát triển bền vững và cắt giảm phát thải ròng xuống ‘0’. Việt Nam, với cam kết đạt Net Zero vào năm 2050, đang tích cực hoàn thiện khung pháp lý, nâng cấp hạ tầng dữ liệu và quản trị để xây dựng một thị trường carbon minh bạch, hiệu quả và đủ khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Tại Diễn đàn Net Zero Việt Nam 2025: Thị trường carbon trong kỷ nguyên mới, tổ chức tại Hà Nội vào ngày 18/7, các chuyên gia đã trao đổi quan điểm về phát triển thị trường carbon như một giải pháp chiến lược giúp Việt Nam thực hiện hiệu quả cam kết Net Zero. Ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), đã nhấn mạnh rằng việc phát triển thị trường carbon là một trong những giải pháp quan trọng. Bằng cách định giá phát thải và khuyến khích công nghệ sạch, thị trường này tạo ra động lực tài chính, thúc đẩy các sáng kiến giảm phát thải và giúp Việt Nam tiếp cận các nguồn lực quốc tế.
Chính phủ đã phê duyệt Đề án phát triển thị trường carbon với mục tiêu kết nối thị trường trong nước với các cơ chế quốc tế. Các nền tảng pháp lý quan trọng đang được củng cố, bao gồm Nghị định số 06/2022/NĐ-CP và Nghị định số 119/2025/NĐ-CP về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, cũng như dự thảo Nghị định về sàn giao dịch carbon do Bộ Tài chính xây dựng. Bên cạnh đó, các sáng kiến từ doanh nghiệp và cộng đồng địa phương cho thấy tiềm năng lớn trong việc phát triển tín chỉ carbon ở các lĩnh vực như nông nghiệp, lâm nghiệp, năng lượng tái tạo và xử lý chất thải.
Tuy nhiên, thị trường carbon tại Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn định hình nền móng với nhiều khoảng trống cần được lấp đầy. Một trong những điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là hệ thống đo lường, báo cáo và thẩm định (MRV) chưa đồng bộ, thiếu công cụ số hóa. Ông Nguyễn Đình Thọ, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường, cho rằng thị trường carbon chỉ có thể hoạt động hiệu quả khi có một hệ thống đo lường, báo cáo, thẩm định đáng tin cậy và tương thích với quốc tế.
Bên cạnh khung pháp lý, các chuyên gia cũng nhấn mạnh vai trò của nền tảng tài chính trong việc phát triển thị trường carbon. Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, bà Betty Palard, CEO ESG Climate Consulting, cho rằng Việt Nam có nhiều lợi thế để tham gia sâu vào thị trường carbon. Tuy nhiên, để tín chỉ carbon của Việt Nam có giá trị cao trên thị trường quốc tế, cần có một chiến lược xây dựng thương hiệu quốc gia dựa trên xác minh khoa học, truyền thông hiệu quả và tầm nhìn dài hạn từ các nhà hoạch định chính sách.
Việc hoàn thiện khung pháp lý và nâng cấp hạ tầng dữ liệu là bước tiến quan trọng giúp Việt Nam xây dựng thị trường carbon hiệu quả. Đồng thời, việc áp dụng công nghệ số và cơ chế thị trường sẽ đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy giảm phát thải và thu hút đầu tư cho các dự án thân thiện với môi trường. Các chuyên gia tin rằng với sự nỗ lực không ngừng, Việt Nam có thể xây dựng một thị trường carbon vững mạnh, đóng góp vào mục tiêu Net Zero và phát triển bền vững.
Ngoài ra, các doanh nghiệp và tổ chức tại Việt Nam cần tích cực tham gia vào thị trường carbon bằng cách thực hiện các biện pháp giảm phát thải, đầu tư vào công nghệ sạch và tham gia vào các chương trình tín chỉ carbon. Điều này không chỉ giúp Việt Nam đạt được mục tiêu giảm phát thải mà còn tạo ra cơ hội kinh doanh mới và tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Nhìn chung, việc phát triển thị trường carbon tại Việt Nam là một bước tiến quan trọng trong việc thực hiện cam kết Net Zero và phát triển bền vững. Với sự hợp tác của chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng, Việt Nam có thể xây dựng một thị trường carbon hiệu quả và đủ khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế, từ đó đóng góp vào mục tiêu giảm phát thải toàn cầu và phát triển bền vững.
